Page 23 - kpiebook66023

มาตรการทางกฎหมาย : ศึกษารูปแบบนิติบุคคลที่เหมาะสมเพื่อการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

30
คนเดียว (sole trader) หรือหุ้นส่วนทางธุรกิจ (business partnership) ซึ่งไม่ได้มีรูปแบบนิติบุคคล
นอกจากนี้ ยังมีรูปแบบนิติบุคคลที่เรียกว่า Industrial and Provident Societies (IPSs) ซึ่งเป็นรูปแบบ

องค์กรเก่าแก่ของ สหราชอาณาจักร มีสองประเภทคือ Co-operative Societies และ Community
31
Benefit Societies (BenComms) ซึ่งมีการจัดตั้งเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคมหลายแห่งเช่นกัน
อย่างไรก็ตาม ในหัวข้อ 3.1 นี้ จะเป็นการศึกษารูปแบบบริษัทเป็นหลัก เนื่องจากเป็นรูปแบบที่มี
การน าไปจัดตั้งเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคมอย่างแพร่หลายในสหราชอาณาจักร รวมถึงการศึกษารูปแบบ CIC
ซึ่งเป็นบริษัทลูกผสม (hybrid company) ที่มีการก าหนดวัตถุประสงค์เพื่อสังคมไว้ในกฎหมาย

พระราชบัญญัติกฎหมายบริษัท (Companies Act 2006) ของสหราชอาณาจักรนั้น มีการก าหนดประเภท
ของบริษัทไว้ 4 ประเภท ได้แก่ (1) บริษัทจ ากัดและไม่จ ากัดความรับผิด (Limited and Unlimited
Companies) (2) บริษัทเอกชนและบริษัทมหาชน (Private and Public Companies) (3) บริษัทจ ากัด
ความรับผิดโดยหลักประกัน และโดยหุ้น (Companies Limited by Guarantee and Having Share

Capital) และ (4) บริษัทเพื่อประโยชน์ชุมชน (Community Interest Companies) รูปแบบบริษัทที่จะ
32
ศึกษาในบทนี้ ได้แก่ บริษัทเพื่อประโยชน์ชุมชน บริษัทจ ากัดความรับผิดโดยหลักประกัน และบริษัทเพื่อสา
ธารณกุศล ซึ่งจริง ๆ แล้วอยู่ภายใต้ก ากับของกฎหมายมูลนิธิ (Charities Act 2011) ผู้เขียนต้องการศึกษา
เปรียบเทียบกับกฎหมายมูลนิธิของประเทศไทย ซึ่งในประเทศไทยมีมูลนิธิที่จดทะเบียนเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคม

อยู่ด้วย แต่มูลนิธิของ สหราชอาณาจักรสามารถจัดตั้งในรูปแบบของบริษัทได้

3.1.1 บริษัทเพื่อประโยชน์ชุมชน (Community Interest Company – CIC)

บริษัทเพื่อประโยชน์ชุมชน หรือ CIC นั้น เป็นบริษัทรูปแบบใหม่ที่ออกแบบมาส าหรับผู้ที่
ต้องการจะด าเนินธุรกิจที่มีเป้าหมายเพื่อสังคม หรืออีกนัยหนึ่งคือ วิสาหกิจเพื่อสังคม (SE) หรือการ
ประกอบกิจกรรมใด ๆ ที่จะเป็นประโยชน์ต่อชุมชน ดังนั้น อาจกล่าวได้ว่า CIC คือ รูปแบบองค์กรประเภท

บริษัทลูกผสมที่มีขึ้นเพื่อผู้ที่ต้องการจะเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคมโดยเฉพาะ ซึ่งมีลักษณะเหมือนเป็นการท า
ตลาดอย่างหนึ่ง กล่าวคือ ทันทีที่มีการจัดตั้งธุรกิจเพื่อสังคมในรูปแบบของ CIC บุคคลภายนอกจะเข้าใจได้
ทันทีว่า บริษัทดังกล่าวมีวัตถุประสงค์เพื่อสังคมและชุมชน เพราะกฎหมาย CIC มีการก าหนดเงื่อนไขของ
วัตถุประสงค์เพื่อสังคมไว้อย่างชัดเจน

แน่นอนว่ากฎหมายไม่ได้บังคับว่าวิสาหกิจเพื่อสังคมจะต้องจัดตั้งในรูปแบบของ CIC เท่านั้น

ในทางปฏิบัตินั้น วิสาหกิจเพื่อสังคมในสหราชอาณาจักรมีหลากหลายรูปแบบองค์กรตามที่ได้กล่าวไว้แล้ว
ข้างต้น และไม่จ าเป็นต้องจัดตั้งในรูปแบบองค์กรใดเลยก็ได้ เช่น พ่อแม่รวมกลุ่มกันจัดกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อ
แก้ปัญหาการกลั่นแกล้งกันของนักเรียน (bullying) ในโรงเรียนบริเวณชุมชนเดียวกัน ก็อาจเป็นวิสาหกิจเพื่อ
สังคมได้แล้ว โดยอาจมีเพียงการตั้งบุคคลเป็นตัวแทน (trustee) ในการด าเนินการต่าง ๆ โดยไม่ต้องจด

ทะเบียนเป็นนิติบุคคลก็ได้ แต่ต้องไม่ลืมว่า องค์ประกอบส าคัญของวิสาหกิจเพื่อสังคม คือ การหารายได้จาก

30 GOV.UK. (n.d.). Setting Up a Social Enterprise. https://www.gov.uk/set-up-a-social-enterprise
31 Department for Business Innovation & Skills UK. (2011). A Guide to Legal Forms for Social Enterprise.
London: BIS.
32 Legislation.gov.uk. (2023). Companies Act 2006. https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2006/46/part/1/crossheading/types-
of-company 8