Page 42 - kpiebook63028

41

กัมชัย ห่อทองคำา (2539, น.57-65) ได้ศึกษาเรื่อง ผู้มีอิทธิพลท้องถิ่นกับการเลือกตั้ง ศึกษาเฉพาะ

กรณีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เขต 2 จังหวัดชลบุรี พ.ศ. 2535 ได้เสนอวิธีการทำางานของหัวคะแนน
ในการเลือกตั้งว่า หัวคะแนนมี 2 ประเภท คือ หัวคะแนนหลัก และหัวคะแนนรอง โดยหัวคะแนนหลักเป็นบุคคล

ที่มีความสนิทสนมเป็นการส่วนตัวกับผู้สมัครในทางใดทางหนึ่ง เช่น เป็นญาติพี่น้อง เป็นผู้ที่มีความสัมพันธ์
เชิงอุปถัมภ์มีบุญคุณต่อกัน เป็นผู้ที่ผู้สมัครไว้วางใจได้ เป็นที่รู้จักของประชาชนในเขตการเลือกตั้งนั้น มี

พรรคพวกเพื่อนฝูงมาก มีข้อมูลทางการเมืองทั้งของผู้สมัครและคู่แข่งเป็นอย่างดี สามารถระดมเครือข่าย
มาช่วยงานทางการเมืองได้ หน้าที่สำาคัญที่สุดของหัวคะแนนหลัก คือ “แปรเสียงให้เป็นคะแนน”

หัวคะแนนหลักมักเป็นพ่อค้านักธุรกิจก่อสร้าง สมาชิกสภาจังหวัด สมาชิกสภาเทศบาล ผู้อำานวยการ

โรงเรียน กำานัน ผู้ใหญ่บ้าน โดยปกติหัวคะแนนหลักจะไม่พบปะกับประชาชนโดยตรง แต่จะเป็นตัวกลางใน
การประสานงานระหว่างผู้สมัครกับหัวคะแนนรอง หากผู้สมัครเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเดิมนั้น หัวคะแนนหลัก

มักเป็นผู้นำาท้องถิ่นที่มีความสัมพันธ์เชิงเกื้อหนุน โดยมีการตอบแทนในรูปแบบของการจัดสรรงบประมาณ
ในการพัฒนาจังหวัดให้ผู้นำาท้องถิ่นหรือเครือข่ายของผู้นำาท้องถิ่นที่เป็นหัวคะแนนรอง

หัวคะแนนรอง เป็นหัวคะแนนระดับล่าง อาจเป็นบุคคลที่ไม่ได้สนิทสนมกับผู้สมัครเป็นการส่วนตัว

ในทางใดทางหนึ่ง แต่หัวคะแนนรองเป็นผู้ที่มีความสนิมสนมกับผู้ที่เป็นหัวคะแนนหลัก หัวคะแนนรองนั้นมี
หลายระดับลดหลั่นลงไปในรูปแบบเครือข่ายแบ่งความรับผิดชอบกันไปตั้งแต่ระดับตำาบลลงไปจนถึงระดับ
หมู่บ้าน เป็นที่น่าสังเกตว่ากลุ่มหัวคะแนนรองนั้นมักไม่มีความจงรักภักดีกับผู้สมัครรายใดรายหนึ่งเป็นการเฉพาะ

หัวคะแนนรายย่อยกับผู้สมัครมีความสัมพันธ์กันด้วยค่าจ้าง เงินรางวัล ซึ่งเป็นผลตอบแทนระยะสั้น เป็นครั้งคราว

ตามการเลือกตั้ง บางครั้งหัวคะแนนรายย่อยอาจจะทำางานให้กับผู้สมัครหลายคนในคราวเดียวกันโดยเฉพาะ
กรณีที่ระบบการเลือกตั้งเป็นแบบแบ่งเขตเรียงเบอร์ที่ประชาชนผู้ใช้สิทธิเลือกตั้งคนหนึ่งเลือกผู้สมัครได้มากกว่า
หนึ่งคน (One Man Several Votes) หัวคะแนนระดับรอง มักได้แก่ ข้าราชการชั้นผู้น้อย ครู ผู้ใหญ่บ้าน

ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำาบล ประธานชมรมกลุ่มอาชีพต่าง ๆ ชมรมแม่บ้าน

อาสาสมัครสาธารณสุข และบางครั้งก็เป็นพระสงฆ์

หัวคะแนนมีระบบบริหารจัดการเหมือนองค์การที่มีระบบขายตรง หรือไดเร็คเซลล์ การแบ่งเขตพื้นที่
หรือโซนนิ่งให้กับหัวคะแนนรายย่อยตั้งเป้าหมายในการคุมคะแนนเสียง ลงเข้าไปในระดับย่อยกว่าหมู่บ้าน คือ
ลงไปถึงครัวเรือน ในบางพื้นที่ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ไม่ใช่ฐานเสียงจัดตั้งของผู้สมัคร ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งยังไม่

ตัดสินใจว่าจะเลือกผู้สมัครผู้ใด จะต้องมีการจัดตั้งหัวคะแนนย่อยที่มีความสนิมสนมกับครัวเรือนเหล่านี้เพื่อ

คุมเสียง การลงรายละเอียดเช่นนี้ส่งผลให้จำานวนหัวคะแนนย่อยมีจำานวนมาก ผู้สมัครต้องจ่ายค่าใช้จ่ายใน
การเลือกตั้งจำานวนมากขึ้น