Page 37 - kpiebook63013

37

ความโปร่งใส (transparency) ตรวจสอบได้ (accountability) การจะทำาให้ประชาธิปไตยตั้งมั่นได้จึงต้องมี

การปกครองที่อยู่ภายใต้กฎหมาย มีรัฐที่ถูกควบคุมจำากัดอำานาจ ยิ่งสถาบันที่ตรวจสอบถ่วงดุลกับรัฐเหล่านี้
ทำางานได้ดีเท่าไหร่ ยิ่งมีประชาธิปไตยที่มีคุณภาพ ซึ่งพูดอีกอย่างได้ว่า เป็นการปกครองที่มีลักษณะเป็นแบบ

รัฐธรรมนูญนิยม (constitutionalism) โดยไม่มีการแทรกแซงหรือเปลี่ยนแปลงหรือละเมิดหลักการดังกล่าว
ในอีกทางหนึ่ง แม้จะมีรัฐบาลและผู้ปกครองที่มาจากการเลือกตั้งตามวิถีแห่งประชาธิปไตย แต่หากผู้นำาคิดว่า

เขามาจากการเลือกตั้ง มีความชอบธรรมโดยวิถีทางแห่งประชาธิปไตย จึงไม่ให้ความสำาคัญกับสถาบันอื่น
ทั้งสภาและศาล ลักษณะดังกล่าวก็ส่งผลเสียต่อความตั้งมั่นของประชาธิปไตยได้เช่นกัน (Linz, Juan J.

and Stepan, Alfred, 1996, p.19)

4. ระบบราชการที่สามารถใช้การได้ (usable bureaucracy) เนื่องจากเงื่อนไขสามประการข้างต้น
ต้องอาศัยระบบราชการในการดำาเนินการเป็นหลัก รัฐบาลประชาธิปไตยจึงต้องสามารถใช้อำานาจอันชอบธรรม

ในขอบเขตพื้นที่นั้น ๆ ได้ กล่าวคือ รัฐบาลต้องสามารถสั่งการ ควบคุม ระบบราชการหรือเก็บภาษีเพื่อหารายได้
เข้ารัฐ ไม่เช่นนั้นอาจเกิดปัญหาที่เป็นอุปสรรคบั่นทอนประชาธิปไตยได้ อย่างในประเทศชิลีและหลายพื้นที่

ในโลกที่ระบบราชการไม่มีการทำาหน้าที่อย่างเหมาะสมมากเพียงพอ หรือบางครั้งระบอบที่ไม่ใช่ประชาธิปไตย
ได้ปล่อยให้ข้าราชการเข้าไปกุมอำานาจในตำาแหน่งที่มีความอ่อนไหวทางการเมือง เช่นในหน่วยงานด้าน

งานยุติธรรมหรือด้านการศึกษา เป็นต้น

5. สังคมเศรษฐกิจ (economic society) Linz and Stepan เชื่อว่าสภาพเศรษฐกิจในรูปแบบเดิม

ที่สุดโต่งสองขั้วไม่อาจนำาพาไปสู่ความตั้งมั่นของประชาธิปไตยได้ กล่าวคือ ขั้วแรก เศรษฐกิจแบบสั่งการ/

แบบวางแผน (command economic) ที่รัฐหรือองค์กรสำาคัญระดับชาติมีบทบาทในการวางแผน แทรกแซง
กำาหนดนโยบายทางเศรษฐกิจ และ ขั้วที่สอง เศรษฐกิจแบบอาศัยกลไกตลาดแต่เพียงอย่างเดียว (pure market
economy) ที่รัฐไม่ได้มีบทบาทในการกำาหนดหรือแทรกแซงทางเศรษฐกิจแต่อย่างใด ปล่อยให้กลไกตลาด

ดำาเนินไปอย่างเต็มที่ โดยหวังว่า “มือที่มองไม่เห็น” จะจัดระเบียบในตลาดเอง Linz and Stepan เสนอว่า

ควรปฏิเสธการผลักดันระบบเศรษฐกิจไปสู่ขั้วใดขั้วหนึ่ง แต่ต้องใช้สิ่งที่เขาเรียกว่า สังคมเศรษฐกิจ (economic
society) ซึ่งเป็นการไกล่เกลี่ยประนีประนอมกันระหว่างรัฐและตลาด โดยการสร้างปทัสถาน กฎระเบียบ นโยบาย
สถาบันบางอย่างขึ้นมา จนระบอบประชาธิปไตยสามารถผลักดันนโยบายบางอย่างผ่านทาง economic society

และสามารถจัดบริการสาธารณะในเรื่องสำาคัญ ๆ ได้ เช่น การศึกษา สุขภาพ การขนส่งคมนาคม เป็นต้น

ในทางตรงข้ามหากสังคมเศรษฐกิจไม่สามารถเกิดขึ้น ไม่มีการจัดตาข่ายรองรับผู้ที่ถูกผลักออกจากตลาด
(safe net) และปล่อยให้เกิดความเหลื่อมลำ้าทางเศรษฐกิจสูง การจะหวังให้ประชาธิปไตยตั้งมั่นก็คงจะ
เป็นไปไม่ได้ (Linz, Juan J. and Stepan, Alfred, 1996, p.20-21)

นักวิชาการบางท่านเชื่อว่า ความตั้งมั่นของประชาธิปไตยต้องอาศัยเงื่อนไขบางอย่างก่อนเสมอ

ไม่สามารถเกิดขึ้นได้ทันที เช่น Larry Diamond เชื่อว่าความตั้งมั่นของระบอบสามารถเกิดขึ้นได้หลายทาง
เพราะประชาธิปไตยนั้นมีหลายรูปแบบและมีหลายระดับ แต่ในประเทศประชาธิปไตยเกิดใหม่จำาต้องมีเงื่อนไขนำา