Page 34 - kpiebook63012
P. 34
34 การศึกษาความเคลื่อนไหวทางการเมือง และพฤติกรรมการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 2562 จังหวัดพะเยา
วิธีการจัดการเพื่อให้ได้ผู้ชนะที่ได้รับเสียงข้างมากเด็ดขาดมีอยู่ด้วยกัน 3 วิธี คือ วิธีแรกโดยการจัดการ
เลือกตั้งรอบที่ 2 ที่เรียกว่า Run-off (หรือ Two-Round System) โดยเป็นการแข่งขันระหว่างผู้ที่ได้คะแนนเสียง
มากที่สุด 2 คนในรอบแรก โดยตัดผู้สมัครคนอื่นออกไปทั้งหมด ระบบเลือกตั้งรอบสองเพื่อให้ได้เสียงข้างมาก
เด็ดขาดจากผู้สมัครที่เหลือเพียง 2 คน เช่นนี้นิยมใช้สำาหรับการเลือกตั้งประธานาธิบดีโดยตรง เช่น ออสเตรเลีย
บราซิล ชิลี โคลัมเบีย เอกวาดอร์ ฝรั่งเศส โปแลนด์ โปรตุเกส รัสเซีย และยูเครน เป็นต้น
ระบบเลือกตั้งเสียงข้างมากเด็ดขาดแบบที่สอง เป็นระบบที่ใช้การเลือกตั้งสองรอบเช่นกัน เพียงแต่
การเลือกตั้งในรอบที่สองไม่ได้ลดจำานวนผู้สมัครลงให้เหลือเพียง 2 คน เช่นในแบบแรก แต่ละประเทศจะกำาหนด
จำานวนคะแนนขั้นตำ่า (threshold) ไว้ว่าผู้สมัครในรอบแรกจะต้องได้คะแนนเสียงสนับสนุนอย่างน้อยเท่าใด
เพื่อจะมีสิทธิแข่งในรอบที่สอง ประเทศที่ใช้ระบบเลือกตั้งแบบนี้ เช่น ฝรั่งเศสในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทน
และกำาหนดเกณฑ์ขั้นตำ่าไว้ที่ 12.5% ของจำานวนผู้มีสิทธิเลือกตั้งทั้งหมด (Blais and Massicotte 1996) (อ้าง
ใน สิริพรรณ นกสวน, 2558, น. 106)
จะเห็นว่าระบบเลือกตั้งเสียงข้างมากทั้งสองแบบข้างต้น ต้องอาศัยการเลือกตั้งรอบที่สองเพื่อตัดสิน
ชี้ขาดผู้ชนะทำาให้เสียเวลาและสิ้นเปลืองงบประมาณในการเลือกตั้ง ในการเลือกตั้งแบบที่สามจะต่างกันตรงที่
ใช้การเลือกตั้งเพียงครั้งเดียว แต่ผู้ใช้สิทธิเลือกตั้งจะต้อง “จัดลำาดับ”ผู้สมัครที่ตนชอบลงในบัตรเลือกตั้งด้วย
ความเข้าใจว่าถ้าผู้สมัครที่ตนเลือกอันดับ 1 ไม่ได้รับเลือกตั้ง จะยกคะแนนนั้นไปให้ผู้สมัครลำาดับต่อไปตามลำาดับ
ระบบเช่นนี้มีชื่อเรียกว่า “ระบบจัดลำาดับความชอบ” (alternative vote หรือ preference vote) ในการนับ
คะแนนรอบแรก จะนับคะแนนเฉพาะผู้สมัครที่ถูกเลือกในลำาดับที่หนึ่งเท่านั้น ถ้าในรอบนี้มีผู้สมัครที่ชนะด้วย
คะแนนเสียงข้างมากเด็ดขาด การเลือกตั้งนั้นก็สิ้นสุดลง แต่หากไม่มีผู้ชนะในรอบแรก จะเกิดการนับคะแนน
รอบสอง โดยผู้สมัครที่ได้คะแนนตำ่าสุดจะถูกตัดทิ้งไป แต่นำาเอาบัตรเลือกตั้งที่เลือกผู้สมัครที่ได้คะแนนน้อยที่สุด
เป็นอันดับหนึ่งนี้มานับใหม่ ด้วยการดูว่าผู้ใช้สิทธิเลือกตั้ง เลือกผู้สมัครคนใดเป็นคนถัดไปคะแนนเสียงนั้นก็จะถูก
ถ่ายโอน (transfer) ไปให้ หากในการนับคะแนนรอบที่สองยังไม่มีผู้ได้รับคะแนนเสียงเกินกว่ากึ่งหนึ่ง ผู้สมัคร
ที่ได้คะแนนน้อยที่สุดจะถูกตัดทิ้ง และคะแนนของบัตรนั้นก็จะถูกโอนไปให้ผู้สมัครที่ถูกเลือกเป็นลำาดับที่ 2
ในบัตรนี้ทำาเช่นนี้เรื่อยไป จนกระทั้งมีผู้ชนะได้รับคะแนนเสียงข้างมากเด็ดขาด
ระบบการถ่ายโอนคะแนนนี้เหมือนกับระบบเสียงข้างมากเด็ดขาดสองแบบข้างต้นที่ผลลัพธ์อาจทำาให้
ผู้สมัครที่ได้รับคะแนนสูงสุดในรอบแรกบางครั้งไม่ใช่ผู้ที่ได้รับการเลือกตั้งในที่สุด ระบบเลือกตั้งที่ให้ผู้ใช้สิทธิ
“จัดลำาดับ” เช่นนี้ใช้ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของออสเตรเลีย และการเลือกตั้งประธานาธิบดี
ของไอร์แลนด์ ระบบเลือกตั้งแบบนี้ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่ายในการเลือกตั้งกว่าสองวิธีแรก แต่อาจเสียเวลา
มากกว่าในกระบวนการนับคะแนน และที่สำาคัญเป็นระบบเลือกตั้งที่มีความซับซ้อนที่ต้องอาศัยความเข้าใจและ
ความเอาใจใส่ทางการเมืองของผู้ใช้สิทธิเลือกตั้งเป็นอย่างดี
