Page 58 - b29416_Fulltext
P. 58
56
รัฐบาลยังต้องอาศัยเสียงของส.ส.พรรคขนาดเล็กด้วยเพื่อความอยู่รอด เพื่อรอดพ้นจากการอภิปราย
ไม่ไว้วางใจ จนท าให้เกิดปรากฏการณ์หลายประการที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้าขวางจากสื่อมวลชน
นักวิชาการ และนักการเมืองด้วยกัน อาทิ ปรากฏการณ์ “งูเห่า” ปรากฏการณ์ซื้อเสียงโหวตในสภา
(ที่สื่อมวลชนเรียกว่าการ “แจกกล้วย”) ปัญหาการซื้อตัว ส.ส. ปัญหาการต่อรองของพรรคเล็ก
27
เป็นต้น (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมในหัวข้อถัดไป)
สรุป
ระบบเลือกตั้งผสมแบบคู่ขนานที่น ามาใช้ในรัฐธรรมนูญ 2540 และ 2550 ท าให้รัฐบาลผสม
ประกอบด้วยจ านวนพรรคการเมืองที่ลดน้อยลงเมื่อเทียบกับรัฐบาลผสมก่อนปฏิรูปการเมือง และมี
สัดส่วนที่นั่งของพรรคร่วมรัฐบาลในสภาที่มากขึ้น ก้าวพ้นจากสภาวะรัฐบาลปริ่มน้ า โดยระบบ
เลือกตั้งปี 2540 ถือว่าสร้างผลลัพธ์ที่ชัดเจนกว่าระบบเลือกตั้งปี 2550 และ 2550 ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม
ในด้านการสร้างเสถียรภาพและความเข้มแข็งของรัฐบาล ในขณะที่ระบบเลือกตั้งตามรัฐธรรมนูญ
2560 ท าให้เกิดรัฐบาลผสมเสียงปริ่มน้ าที่ประกอบด้วยพรรคการเมืองจ านวนมากที่สุดใน
ประวัติศาสตร์รัฐบาลไทย
ประเด็นที่ต้องหมายเหตุไว้คือ ในสังคมที่ประชาธิปไตยยังมีความอ่อนแอแบบสังคมไทย
ความเข้มแข้งและเสถียรภาพของรัฐบาลเป็นผลจากหลายปัจจัย ระบบเลือกตั้งเป็นเพียงปัจจัยหนึ่ง
เท่านั้น ในสังคมไทยการรัฐประหารยังเป็นวิถีทางการเมืองที่เกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง รวมถึงปรากฏการณ์
ทางการเมืองที่อ านาจฝ่ายตุลาการเข้ามาเกี่ยวข้องกับการเมืองสูงขึ้นจนสามารถเปลี่ยนดุลอ านาจทาง
การเมืองและก าหนดความเป็นไปของรัฐบาลได้ (Mérieau 2016; Dressel and Khemthong 2019)
ท าให้ความมั่นคงของรัฐบาลและความอยู่รอดของหัวหน้ารัฐบาลไม่ได้ถูกก าหนดจากผลการเลือกตั้ง
และองค์ประกอบของพรรคร่วมรัฐบาลเท่านั้น
เราจึงไม่อาจมีข้อสรุปที่ชัดเจนเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างระบบเลือกตั้งกับความเข้มแข็ง
และเสถียรภาพของรัฐบาลแบบเดียวกับกรณีศึกษาในต่างประเทศได้ อย่างไรก็ดี ประเด็นที่สามารถ
สรุปได้คือ ระบบเลือกตั้งที่ก่อให้เกิดพรรคการเมืองจ านวนมากที่ท าให้ระบบพรรคการเมืองอ่อนแอ
ดังเช่นระบบเลือกตั้งปี 2560 ย่อมมีผลต่อความเข้มแข็งและประสิทธิภาพในการท างานของรัฐบาล
อย่างชัดเจน ในขณะเดียวกันระบบเลือกตั้งที่ท าให้เกิดรัฐบาลผสมน้อยพรรคหรือกระทั่งรัฐบาล
พรรคเดียวอาจจะไม่ได้น าไปสู่เสถียรภาพของรัฐบาลเสมอไป หากความขัดแย้งด้านอุดมการณ์
ในสังคมมีการแบ่งขั้วสูงจนเกินไปและกองทัพยังคงไม่ยอมรับกติกาประชาธิปไตยของการเลี่ยนผ่าน
อ านาจอย่างสันติผ่านกระบวนการเลือกตั้ง
27 “‘นักวิชาการ’ ยก การเมืองยุค รบ.ประยุทธ์ เป็น ‘การเมืองแบบงูเห่ากินกล้วย’,” มติชน, 27 ก.พ. 2564;
““สมคิด” ช าแหละประชาธิปไตยแบบ “แจกกล้วย” ไม่อายฟ้าดิน หวังแค่แสวงประโยชน์,” กรุงเทพธุรกิจ, 27 มิ.ย. 2565;
““เทพไท” ฟาดยับการแจกกล้วย ส.ส.ยุคนี้ ไม่ต่างอะไรกับ ส.ส.โสเภณีในอดีต,” สยามรัฐ 18 มี.ค. 2565.
