Page 117 - b29256_Fulltext

กล่าวโดยสรุปแล้ว แนวพระราชดำริด้านการปกครองท้องถิ่นของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ผ่านความ

พยายามจัดตั้งการประชาภิบาลจนสำเร็จออกมาเป็นร่างพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2473 แสดงให้เห็นว่าพระองค์
ทรงมีพระราชปณิธานในการพยายามจัดตั้งหน่วยการปกครองส่วนท้องถิ่นของรัฐที่เรียกว่าประชาภิบาล/เทศบาลขึ้น

แทนที่สุขาภิบาลและยังขยายภารกิจเพิ่มเติมใน การบำรุง” บ้านเมืองด้วยการจัดบริการสาธารณะ (public service)

ให้กว้างขวางมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะด้านการแพทย์และการสาธารณสุขที่ต้องการให้ขยายไปยังส่วนภูมิภาคและท้องถิ่น
มากขึ้น แต่ประชาภิบาล/เทศบาลดังกล่าวมิอาจบรรลุหน้าที่ของการปกครองท้องถิ่นด้าน “การปกครอง” ที่มีอิสระ

(autonomy) ในการบริการจัดการกิจการและออกข้อบัญญัติของท้องถิ่น รวมทั้งการมีส่วนร่วมของราษฎรอย่างเสมอ
ภาคในการกำหนดที่มาของคณะผู้บริหารและออกข้อบัญญัติท้องถิ่นโดยสภาตามกระบวนการประชาธิปไตยได้

เนื่องจากขณะนั้นสยามยังคงรูปแบบการปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่ไม่เอื้อต่อการบรรลุเป้าหมาย

270
ดังกล่าว
การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ก่อให้เกิดการจัดวางรูปแบบองค์กรและ

กลไกของรัฐใหม่ เพื่อให้สอดคล้องกันกับการปกครองในระบอบรัฐธรรมนูญการตราพระราชบัญญัติระเบียบราชการ
บริหารแห่งราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2476 ถือได้ว่าเป็นกฎหมายสำคัญที่สร้างกลไกการบริหารราชการแผ่นดินขึ้นใหม่

ด้วยการแบ่งส่วนการบริหารประเทศออกเป็น 3 ส่วน คือ การบริหารราชการส่วนกลาง การบริหารราชการส่วนภูมิภาค

และการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น ซึ่งในส่วนท้องถิ่นนี้นับว่าเกิดขึ้นใหม่ไม่เคยมีมาก่อน และประกาศใช้พระราชบัญญัติ
จัดระเบียบเทศบาล พ.ศ. 2476 ให้จัดเอารูปแบบของเทศบาลมาใช้เป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ทั้งนี้มีเหตุผล
271
ร่วมสมัยของการจัดระเบียบการปกครองใหม่หมดทั้งองคาพยพของรัฐว่า “เพื่อจัดรูปงานให้เข้าลักษณะการปกครอง

272
อย่างรัฐธรรมนูญ และเพื่อจะให้การบริการราชการแผ่นดินรวบรัดและเร็วยิ่งขึ้น” ซึ่งถือว่าเป็นรูปแบบการปกครองที่
นิยมจัดทำกันในประเทศที่มีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยเพื่อให้ประชาชนได้เรียนรู้และฝึกฝนการมีส่วนร่วม

ทางการเมืองตั้งแต่ระดับท้องถิ่นให้สามารถไปมีส่วนร่วมกับระบอบรัฐธรรมนูญที่เป็นระดับชาติได้มีประสิทธิภาพได้
ต่อไป

แนวคิดและแบบอย่างในการร่างกฎหมายและจัดระบบโครงสร้างของเทศบาลภายใต้พระราชบัญญัติจัด

ระเบียบเทศบาล พ.ศ. 2476 นั้นได้รับอิทธิพลมาจากกฎหมายและรูปแบบจากฝรั่งเศสผ่านแนวความคิดและที่เสนอ
ผ่านกฎหมายปกครองของปรีดี พนมยงค์ผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการร่างกฎหมายจัดระเบียบการปกครองใหม่หลายฉบับ

หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 รวมทั้งการจัดระเบียบเทศบาลฉบับนี้ด้วย โดยได้ผสมผสานกับอิทธิพล
ของอังกฤษ และประเทศอาณานิคมใกล้เคียงอย่างสิงคโปร์และฟิลิปปินส์ผ่านบทบาทของหม่อมเจ้าสกลวรรณากร วรว

270 ณัฐพล ใจจริงและศรัญญู เทพสงเคราะห์, พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวกับแนวพระราชดำริด้านการปกครอง
ท้องถิ่น, กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า, 2558, หน้า 114.
271 สุวัสดี โภชน์พันธุ์, “เทศบาลและผลกระทบต่ออำนาจท้องถิ่น พ.ศ. 2476-2500,” วิทยานิพนธ์อักษรศาสตร มหาบัณฑิต

สาขาวิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2543, หน้า 48.
272 รายงานการประชุมสภาผู้แทนราษฎร สมัยที่ 1 วิสามัญ ครั้งที่ 26/2476 วันที่ 23 พฤศจิกายน 2476, หน้า 684 และ 686.
อ้างจาก สุวัสดี โภชน์พันธุ์, “เทศบาลและผลกระทบต่ออำนาจท้องถิ่น พ.ศ. 2476-2500,” วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต

สาขาวิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2543, หน้า 49.
116