Page 17 - b29255_fulltext
P. 17
15
ผู้ชายเป็นคน หาเป็นยุติธรรมไม่ให้ยกเสีย” แล้วจึงประกาศพระราชบัญญัติผัวขายเมีย พ.ศ. 2410 กฎหมายห้าม
ผู้ชายขายเมีย ถ้ากรณีต้องขายต้องให้เมียยินยอมก่อนจึงจะขายได้
รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถึงแม้ว่าจะไม่มีการออกกฎหมายที่ส่งผลกระทบกับสตรี
โดยตรง อาจจะมีสาเหตุมาจากการที่ทรงมีพระมเหสีและเจ้าจอมจ านวนมาก อย่างไรก็ดี ในสมัยนี้ สมเด็จพระศรี
พัชรินทราบรมราชินีและพระบรมวงศานุวงศ์อีกหลายพระองค์ทรงมีบทบาทในการจัดตั้งสถานศึกษาส าหรับสตรี
รวมถึงสถานพยาบาลอันส่งผลให้สตรีชนชั้นน าได้รับโอกาสทางการศึกษาและมีบทบาทต่อสังคมภายนอกมากขึ้น
การเปลี่ยนแปลงในระบบไพร่ทาสเป็นปัจจัยส าคัญในการเปลี่ยนวิถีชีวิต การยกเลิกระบบทาสท าให้หญิงจ านวน
มากถูกปล่อยเป็นอิสระ การขาดแหล่งพักพิงท าให้มีการรวบรวมทาสหญิงแล้วตั้งเป็นซ่องโสเภณี น าไปสู่การออก
พระราชบัญญัติสัญจรโรค รศ. 127 (พ.ศ. 2451) ซึ่งอนุญาตให้มีการค้าประเวณีในซ่องโสเภณีที่จดทะเบียนไว้กับ
ทางราชการ
ในช่วงเวลาก่อนหน้านี้เล็กน้อย ศ.ดร.แคเธอรีน โบวี่ (Katherine Bowie) ศาสตราจารย์ด้านมานุษยวิทยา และ
ผู้อ านวยการศูนย์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน เมดิสัน สหรัฐอเมริกา ได้พบหลักฐานเอกสาร
ส าคัญ “พระราชบัญญัติลักษณะการปกครองท้องที่ ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2440) ในมาตรา 9 ที่ระบุแสดงให้เห็นว่า สตรี
ไทยได้สิทธิการเลือกตั้งผู้ใหญ่บ้านมาพร้อมกับบุรุษอย่างน้อยตั้งแต่ พ.ศ. 2440 ตรงกับสมัยพระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งเร็วกว่าประเทศในโลกตะวันตกที่ต้องผ่านการต่อสู้ของขบวนการสตรีอย่าง
16
ยาวนานราว 30-40 ปี
การศึกษาจ านวนมากจะอ้างว่าผู้หญิงในสมัยนี้มีสิทธิเสรีภาพมากขึ้น จากวรรคทองที่ว่า "ผู้หญิงเป็นควาย
ผู้ชายเป็นคน" หรือจากประกาศพระราชบัญญัติลักพาที่ให้โอกาสผู้หญิงได้เลือกแต่งงานกับ ผู้ชายที่พึงพอใจกันได้
เอง และประกาศพระราชบัญญัติเรื่องผัวขายเมีย บิดามารดาขายบุตร แต่นี่ก็จ ากัดอยู่เพียงอิสรภาพของผู้หญิงชน
ชั้นล่างและผู้หญิงที่ไม่ได้อยู่ ในวงจรการเชื่อมโยงของกลุ่มชนชั้นสูงเท่านั้น สิทธิเสรีภาพที่ผู้หญิงกลุ่มนี้ได้รับจึงแทบ
จะไม่ได้สร้างความแตกต่างอย่าง ใดกับสถานภาพที่เคยมีมาก่อนหน้านี้เลย เพราะผู้หญิงชนชั้นล่างนั้นเป็นตัวค้ าจุน
ทางเศรษฐกิจของครอบครัวที่ต้องออก ไปค้าขายในสังคมและมีอิสระที่จะตัดสินใจได้เองอยู่แล้ว
รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สถานภาพของผู้หญิงได้รับการเน้นให้ส าคัญยิ่งขึ้น
ในฐานะของเพื่อนคู่คิดและ ภรรยาที่สามารถช่วยเหลือสามีได้ ดังที่เห็นได้ชัดในกรณีของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบ
รมราชินีนาถที่ได้เป็นผู้ ส าเร็จราชการแทนพระองค์รัชกาลที่ 5 เมื่อคราวที่เสด็จประพาสยุโรป เช่นเดียวกับใน
หนังสือที่นิพนธ์โดยสมเด็จกรมพระยาด ารงราชานุภาพเรื่อง "คนดีที่ข้าพเจ้ารู้จัก" ชีวประวัติของผู้หญิงทุกคนล้วน
แล้วแต่ได้รับการเน้นในฐานะของภรรยาและมารดา และผู้หญิงที่อุทิศตนเพื่อชาติทั้งสิ้นจนแทบจะไม่แตกต่างกัน
15 จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, เรื่องประชุมประกาศรัชกาลที่ 4.
16
แคเธอรีน โบววี่, การอภิปรายข้อท้าทายของประวัติศาสตร์นิพนธ์ว่าด้วยสิทธิการเลือกตั้งสตรีไทย (Thailand’ s
Unique Challenge to Historiography of Women’s Suffrage) ณ ห้องประชุมสารนิเทศ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 8
สิงหาคม 2556. สืบค้นจากเว็บไซด์ ประชาไท โดย สุลักษณ์ หล าอุบล รายงาน.
16
