Page 34 - b28783_Fulltext
P. 34
2.4.9 ชุมชนฐานทรัพยากรชายฝั่งอ่าวไทย
ชุมชนชายฝั่งอ่าวไทยดังตัวอย่างชุมชนที่สุราษฎร์ธานี ซึ่งมีทั้งฐานประมง ฐานท่องเที่ยว และฐาน
การเกษตร ซึ่งสถานการณ์ก็ไม่ต่างจากชุมชนภูเก็ต-พังงา ในระยะแรก ชาวบ้านแม้ท าประมงได้แต่ไม่มี
ตลาด แพปลา แหล่งรับซื้อส าคัญไม่รับซื้อสินค้าจากชุมชน ชาวบ้านเหลือแต่เพียงหาอยู่หากิน แต่ก็ยังต้อง
เผชิญปัญหาลมมรสุมกระหน่ าในช่วงนี้ท าให้ออกเรือล าบาก
ชุมชนชายฝั่งที่ท าประมงเข้าถึงการช่วยเหลือและสวัสดิการของรัฐได้ยาก หลายพื้นที่ไม่ได้รับถุง
ยังชีพ ชาวบ้านพึ่งพากองทุนประมงทะเลที่มีอยู่ (ปัจจุบันรัฐยังไม่ผ่านร่าง พ.ร.บ.กองทุนประมงแห่งชาติ
และร่าง พ.ร.บ.สภาการประมงแห่งชาติ) หลายรายเริ่มประสบปัญหาไม่สามารถคืนเงินต้นและดอกเบี้ย ซึ่ง
หากสถานการณ์เป็นเช่นนี้กองทุนประมงของชุมชนจะเกิดปัญหาสะดุดได้
ชาวบ้านยังมีฐานการเกษตรที่ให้พึ่งพาแต่ก็ติดปัญหาขาดแคลนน้ าการเกษตร หากผลิต
เชิงเดี่ยวจะยิ่งย่ าแย่ ทิศทางการเกษตรที่ชุมชนออกแบบคือ เร่งสร้างความมั่นคงอาหารในบ้าน นา สวน
เช่น ปลูกผักหลังบ้าน หรือแซมในแปลงนา โดยจะต้องพัฒนาหรือจัดหาเมล็ดพันธุ์ท้องถิ่นมาปลูก และหา
แนวทางสร้างมูลค่าเพิ่ม เช่น การแปรรูป หรือหาช่องทางการขายผลผลิตให้ท้องถิ่นเพื่อยกระดับรายได้ให้
มากขึ้น
2.4.10 ภูเก็ต เมืองท่องเที่ยวที่ร้างและถูกปิดล้อม
ภูเก็ต จังหวัดที่มีการติดเชื้อสูงอันดับต้น ๆ ของประเทศไทย รองจากกรุงเทพฯ เศรษฐกิจภูเก็ต
ส่วนใหญ่ขึ้นอยู่กับการท่องเที่ยว โดยเฉพาะจากนักท่องเที่ยวต่างชาติ เมื่อเผชิญวิกฤติเศรษฐกิจโควิด
แรงงานส่วนใหญ่ที่เป็นคนต่างจังหวัดต่างพากันกลับบ้าน ศูนย์กลางเศรษฐกิจภูเก็ตตกอยู่ในภาวะอัมพาต
ส าหรับพื้นที่ชายขอบ เช่น ต าบลป่าคลอก อ าเภอถลาง ชุมชนชายฝั่งทะเล พิเชษฐ์ ปานด า
นักพัฒนาในพื้นที่ได้เล่าให้ฟังว่า ความสัมพันธ์ระหว่างพื้นที่ชายขอบกับเมืองมีสองลักษณะ คือ ส่งแรงงาน
เข้าไปในเมือง กับเป็นพื้นที่ส่งอาหารสู่เมืองโดยเฉพาะธุรกิจท่องเที่ยว เมื่อเศรษฐกิจเมืองหยุดชะงัก วงจร
เศรษฐกิจถูกตัดขาด กิจกรรมประมงของชาวบ้านก็เปลี่ยนไปด้วย จากที่เคยจับปูปลาส่งตลาดในเมือง กลับ
หันมาจับสัตว์น้ าเพื่อบริโภคมากขึ้น ทรัพยากรทะเลได้เปลี่ยนจากการค้ามาเป็นการพึ่งตนเองมากขึ้น
ชาวบ้านหลายรายที่เคยรับจ้างในเมืองและปล่อยเรือทิ้งร้างกลับมาซ่อมแซมเรือเพื่อออกหาปลามาบริโค
แทนรายได้ที่หายไป และผลจากการที่ทรัพยากรอาหารทะเลกลับมาสู่ท้องถิ่น ท าให้ตลาดในชุมชนคึกคัก
ขึ้น
เมื่อเศรษฐกิจที่พึ่งพาการท่องเที่ยวเป็นหลักต้องหยุดชะงักลงอย่างสิ้นเชิง ผลกระทบไม่ได้อยู่แค่
จังหวัดเท่านั้นแต่ลามไปถึงจังหวัดอื่น ๆ เพราะภูเก็ต-พังงาเป็นศูนย์กลางของรายได้ แรงงาน รวมถึงอาหาร
ที่ต้องน าเข้ามาจากจังหวัดอื่นๆ เมื่อเศรษฐกิจที่ถูกปิดตัวจะกระทบลามเป็นลูกโซ่ ผู้คนพยายามหาทางกลับ
บ้านตนเองแต่ถูกปิดกั้น ตอนนี้เริ่มผ่อนคลาย หลายคนจะเร่งกลับบ้าน บ้างขับมอเตอร์ไซด์กลับไปถึงบ้านที่
โคราช แต่โดยรวมแล้ว ชาวบ้านยังหวังว่าเศรษฐกิจการท่องเที่ยวจะกลับคืนมาเร็ววัน
แต่ส าหรับชุมชนท้องถิ่น พวกเขามีฐานเศรษฐกิจ 3 ฐาน ทั้งการท าประมง การท่องเที่ยว และ
การท าสวนท าไร่ ผลกระทบจากโควิดท าให้การท่องเที่ยวหยุดชะงัก ส่วนการท าประมงเพื่อหารายได้ก็ลดลง
ถึง 2 เท่า เพราะตลาดปิดและไม่สามารถขนส่งทางไกลได้ ชุมชนปรับตัวกลับไปพึ่งความมั่นคงทางอาหาร
จากฐานทรัพยากรธรรมชาติจากชายฝั่งและทะเล ผู้คนต่างกลับไปหาปูหาปลาเพื่อบริโภค แม้ทรัพยากรจะ
ฟื้นฟูขึ้นจากการหยุดตัวลงของอุตสาหกรรมประมง แต่ฐานทรัพยากรจะรองรับการกลับมาหากินของผู้คน
จ านวนมากได้อีกนานแค่ไหน ยังเป็นสิ่งที่ต้องจับตา
19
