Page 38 - b28783_Fulltext
P. 38
ระดับพื้นที่ และในระดับนโยบายจะต้องเร่งปรับนโยบาย กฎหมายทรัพยากรต่าง ๆ ให้ส่งเสริมการ
พึ่งตนเองและพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานทรัพยากรอย่างจริงจัง พร้อมกับยกเลิกโครงการต่าง ๆ ที่จะท าลาย
ฐานทรัพยากรท้องถิ่น และมีมาตรการปกป้องคุ้มครองฐานทรัพยากรของชุมชนจากการรุกรานภายนอก
การพัฒนาฐานเศรษฐกิจชุมชนให้หลากหลาย หลายชุมชนที่อยู่รอดได้แสดงให้เห็นแล้วว่า การมี
ฐานเศรษฐกิจที่หลากหลาย เช่น ฐานทรัพยากร การผลิต การท่องเที่ยว แรงงาน ฯลฯ จะท าให้ชุมชน
ปรับตัวสร้างดุลยภาพในวิกฤติเศรษฐกิจได้ดี การส่งเสริมฐานเศรษฐกิจชุมชนจึงไม่ควรเป็นไปในทิศทาง
เดียว
การเสริมสร้างระบบความมั่นคงอาหารและการผลิตของชุมชนให้พึ่งตนเองได้อย่างเข้มแข็ง
ปัจจัยส าคัญ ได้แก่ การพัฒนาพันธุกรรมอาหารท้องถิ่น เมล็ดพันธุ์ท้องถิ่น การท าสวนผักครัวเรือน การท า
เกษตรยั่งยืน การสร้างเสริมตลาดท้องถิ่นที่หลากหลายทั้งตลาดเชิงกายภาพและตลาดออนไลน์ และการ
พัฒนาผลผลิตให้สร้างมูลค่าเพิ่ม
การพัฒนาระบบสนับสนุนชุมชน เช่น ระบบการเงินชุมชน ระบบสวัสดิการชุมชน และระบบการ
เรียนรู้ของชุมชน ให้มีขีดความสามารถในการรอบรับปรับตัวของชุมชน
2.5 บทสรุปของชนบท และอนาคตชุมชนท้องถิ่นบนทางหลายแพร่ง
จากการประเมินเบื้องต้นของนักพัฒนาเอกชนในแต่ละภาคได้ข้อสรุปร่วมกัน กลุ่มผู้ใช้แรงงานที่
ไปท างานเมืองเป็นด่านแรกที่ได้รับผลกระทบทันทีอย่างรุนแรง และก าลังกลับไปพึ่งชุมชนเหมือนวิกฤติ
เศรษฐกิจปี 40 แต่ชุมชนท้องถิ่นส่วนมากก าลังอยู่ในความเสี่ยงอย่างที่เคยเจอมาก่อน เกษตรกรรมเชิงเดี่ยว
ที่พึ่งพาตลาดส่งออกต่างประเทศโดยเฉพาะพืชผักผลไม้ก าลังจะไม่มีตลาด เศรษฐกิจชุมชนจะล้มเหลวอย่าง
รุนแรงยิ่งกว่าที่เคย สิ่งที่ตามมาส าหรับรอบการผลิตใหม่ก็คือภาวะภัยแล้ง การขาดแคลนน้ าอย่างรุนแรง
ท าให้ทั้งเกษตรเชิงเดี่ยวและเกษตรกรรมยั่งยืนก็จะประสบปัญหา ดังนั้นถึงแม้ว่า สินค้าเกษตรบางชนิด เช่น
ข้าว มันส าปะหลัง จะมีราคาสูงขึ้น แต่พวกเขาก็ผลิตไม่ได้
เมื่อตลาดขนาดใหญ่ซบเซาลง ตลาดสินค้าอาหารออนไลน์เติบโตขึ้น แต่นั่นก็ไม่ใช่สิ่งที่ชาวบ้าน
สามารถเข้าถึงและสร้างโอกาสให้กับตนเองได้มากเท่ากับธุรกิจอาหารขนาดใหญ่ อีกทั้งในระบบตลาด
ออนไลน์ที่เรียกร้องการผลิตจ านวนมาก สม่ าเสมอแน่นอน และต้องมีเงินทุนส ารองพอเพียง ชุมชนไม่ได้มี
ศักยภาพที่จะเข้าถึงและต่อรองผ่านกลไกตลาดออนไลน์หลัก ยังไม่นับรวมถึงระบบการขนส่งอาหาร เช่น
Grab Lineman Panda ฯลฯ ที่เหมาะส าหรับสังคมเมือง แต่ไม่สามารถเชื่อมระหว่างสินค้าชุมชนสู่
ผู้บริโภค นั่นเท่ากับความเหลื่อมล้ าในโครงสร้างเศรษฐกิจอาหารจะขยายตัวมากยิ่งขึ้น
2.5.1 การปรับตัว โอกาส และสิ่งท้าทาย
แรงงานที่หลั่งไหลกลับบ้านเป็นได้ทั้งแรงกดดันและปัจจัยหนุนเสริมชุมชน ในชุมชนส่วนใหญ่ที่
พึ่งเศรษฐกิจเชิงเดี่ยวกับตลาดภายนอกอยู่ในภาวะอ่อนแอ ผลผลิตที่ไม่มีตลาด และภาวะขาดแคลนน้ าอาจ
ท าให้ชุมชนไม่สามารถเป็นหลังอิงให้กับลูกหลานที่ไปท างานในเมืองได้เหมือนก่อน แต่ส าหรับชุมชนที่มีฐาน
เข้มแข็ง ดูแลทรัพยากรธรรมชาติให้คงความสมบูรณ์ จัดการดิน น้ า ป่าได้ดี และมีระบบเศรษฐกิจ การผลิต
ที่หลากหลาย บางที่มีฐานการเงินชุมชนที่เข้มแข็ง การกลับมาของลูกหลานคือการมาช่วยเพิ่มแรงงานการ
ผลิตเพื่อสร้างความมั่นคงอาหารและเศรษฐกิจได้มากยิ่งขึ้น เพราะในภาวะสังคมสูงวัยที่ภาคเกษตรขาด
แรงงาน เมื่อชุมชนพร้อมย่อมจะเป็นโอกาสดีที่ได้แรงงานเพิ่ม
23
