Page 20 - 23461_Fulltext

11

Frank Vibert เห็นว่าหน่วยงานอิสระ ที่เขาเรียกว่า Unelected elites นี้เป็นนวัตรกรรมที่จะช่วยท า
37
ให้ประชาธิปไตยแบบเดิมนั้นรอดพ้นวิกฤติศรัทธาได้
สุดท้าย คือ Mark Tushnet ที่ระบุอย่างชัดเลย ว่าองค์กรอิสระเหล่านี้ ซึ่งเขาศึกษาในแอฟริกาใต้
ควรได้รับการขนานนามว่าอธิปไตยที่สี่ เพราะรัฐธรรมนูญแอฟริกาใต้ได้ดึงเอาอ านาจตรวจสอบแยกออกไปจาก
38
อ านาจบริหารเด็ดขาดแล้ว

3. ปัญหาการออกแบบองค์กรอิสระในฐานะอ านาจที่สี่

การก าหนดขึ้นขององค์กรอิสระเพื่อตรวจสอบการใช้อ านาจนั้นไม่ใช่ยาวิเศษ องค์กรอิสระเองอาจ

ประสบปัญหาเชิงสถาบันอย่างน้อยสี่ประการ คือ ปัญหาความชอบธรรม องค์กรอิสระมักเป็นองค์กรใหม่ที่ถูก
39
เพิ่มเติมเข้าไปในการเมืองแบบเก่า ซึ่งความใหม่นี้เป็นทั้งจุดแข็ง เพราะองค์กรอิสระมักไม่ถูกเหมารวมไปกับ
องค์กรอื่นที่มีความชอบธรรมต่ า แต่ความใหม่นั้นก็น ามาสู่ความสงสัย ค าถามเรื่องความจริงจัง เพราะองค์กร
อิสระยังไม่มีผลงานประจักษ์

ปัญหาที่สอง คือ เรื่องอ านาจ เพราะองค์กรตรวจสอบเหล่านี้มักไม่อยู่ในฝ่ายนิติบัญญัติ บริหาร หรือ
ตุลาการ จึงกลายเป็นค าถามว่า องค์กรตรวจสอบพวกนี้เอาอ านาจอะไรมาจากไหน องค์กรอื่นจะมีปฏิสัมพันธ์
อย่างไรกับองค์กรตรวจสอบนี้ รวมทั้งอาจจะถูกละเลยจากองค์กรอื่นไปเลยก็ได้

ปัญหาที่สามเป็นเรื่องความรับผิดขององค์กรตรวจสอบเอง เมื่อองค์กรตรวจสอบไปตรวจสอบทุกคน
แต่ใครจะตรวจสอบองค์กรผู้ตรวจสอบเองได้ ซึ่งเรื่องนี้มักไม่มีค าตอบที่น่าพอใจเท่าไหร่ แต่หากไม่สามารถ
ตอบค าถามเรื่องความรับผิดนี้ได้แล้ว แรงเสียดทานระหว่างผู้ตรวจและผู้ถูกตรวจสอบก็จะเพิ่มมากขึ้นและ
ย้อนกลับไปปัญหาเดิมที่พยายามจะสร้างองค์กรอิสระเพื่อการตรวจสอบการใช้อ านาจขึ้นมา คือ องค์กรใหม่
เหล่านี้กลายเป็นผู้ใช้อ านาจตามอ าเภอใจเสียเอง

สุดท้าย คือ ความเฉื่อยในระบบที่จะเพิ่มขึ้น หลังจากที่องค์กรตรวจสอบถูกจัดตั้งขึ้น ผ่านไปสักพักเมื่อ
สาธารณะเลิกสนใจนวัตกรรมเหล่านี้แล้ว องค์กรก็เริ่มกลับเข้าสู่ความเป็นราชการเหมือนองค์กรของรัฐอื่นๆ ท า
ให้ประสิทธิผลการท างานค่อยๆ ลดลง พร้อมทั้งความนิยมของสาธารณชนด้วย แรงเฉื่อยนี้ นอกจากมาจาก

ภายในแล้ว ยังอาจเกิดจากแรงเสียดทานจากองค์กรภายนอกด้วย ที่พยายามสกัดอิทธิพลอ านาจขององค์กร
ตรวจสอบเพื่อลดพิษสงขององค์กรใหม่เหล่านี้ลงไปในที่สุด
ดังนั้น การออกแบบระบบตรวจสอบการใช้อ านาจ จึงเป็นเรื่องส าคัญที่ต้องค านึงถึงเหตุผลและความ
จ าเป็นของการมีองค์กรตรวจสอบนั้นๆ อยู่ในระบอบการเมือง

แต่ปัญหาขององค์กรอิสระนั้นลึกซึ้งไปกว่าแค่ปัญหาประสิทธิภาพ คือ ปัญหาว่า อ านาจอธิปไตยที่สี่
นั้นอยู่ตรงในของระบอบการเมืองนั้นๆ อ านาจอธิปไตยที่สี่ ต่างจากอ านาจอธิปไตยสามอ านาจเดิมที่มีภาพ
ชัดเจนว่าแต่ละอ านาจสัมพันธ์กันอย่างไร อ านาจใหม่นี้ยังไม่มีค าตอบที่ชัดเจน อ านาจนี้ มากหรือน้อยไป
หรือไม่อย่างไร การตรวจสอบอ านาจนั้นหากน้อยไปก็ไม่ดีแน่แท้ แต่การตรวจสอบอ านาจที่เข้มข้นมากเกินไปก็

อาจจะไม่ใช่เรื่องดีเช่นกัน

37 Frank Vibert, The Rise of the Unelected (Cambridge University Press 2007).
38 Marsh Tushnet, ‘The Fourth Branch Institutions: South Africa’ in David Law (ed) Constitutionalism in Context (Cambridge University
Press 2022) 426-429.
39 John Ackerman (เชิงอรรถ 8) 267-271.