Page 166 - 23154_Fulltext
P. 166
161
สมาชิกตุลาการรัฐธรรมนูญจาก 9 คนเหลือ 7 คน ประกอบด้วยตัวแทนจากผู้ทรงคุณวุฒิทางนิติศาสตร์ ได้แก่
ประธานศาลฎีกา และอธิบดีกรมอัยการ โดยมีตัวแทนจากฝ่ายการเมือง 5 คนได้แก่ ประธานรัฐสภา และตัวแทน 4
คนที่มาจากการแต่งตั้งของรัฐสภา และความเปลี่ยนแปลงข้อที่สองคือ มาตรา 184 วรรคสอง ก าหนดให้ประธาน
รัฐสภาเป็นประธานตุลาการรัฐธรรมนูญ เช่นนี้แล้วจึงสังเกตได้ว่าความเปลี่ยนแปลงส าคัญที่สุดในการเปลี่ยนแปลง
ต่อตุลาการรัฐธรรมนูญในรัฐธรรมนูญฉบับนี้ก็คือ อ านาจของวุฒิสภาที่แทรกแซงต่อตุลาการรัฐธรรมนูญได้ตั้งแต่
การก าหนดให้ประธานต้องมาจากประธานรัฐสภาซึ่งก็คือประธานวุฒิสภาเอง และสมาชิกอีก 4 คนที่มาจากการ
แต่งตั้งของรัฐสภาซึ่งวุฒิสภาก็มีอ านาจประชุมรัฐสภาเพื่อเลือกร่วมกับสภาผู้แทนราษฎร ส่งผลให้เสียงอย่างน้อย 1
เสียงในการท าหน้าที่ตุลาการรัฐธรรมนูญเป็นของวุฒิสภาโดยตรง อีก 4 เสียงเป็นของตัวแทนที่วุฒิสภาร่วม
เลือกสรร และอีก 2 เสียงที่เป็นตัวแทนของวิชาชีพ สัดส่วน 5 ต่อ 2 จากสมาชิก 7 คนจึงอาจกล่าวได้ว่าเป็นพลัง
ของกองทัพและระบบราชการที่จะควบคุมการตีความรัฐธรรมนูญ
อย่างไรก็ตาม ในห้วงเวลาที่บทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2521 ก าลังจะสิ้นสุดลง กลายเป็นการ
ประลองก าลังกันระหว่างอ านาจที่มาจากการแต่งตั้ง และอ านาจที่มาจากการเลือกตั้ง ตามบทเฉพาะกาลนั้น
อนุญาตให้ข้าราชการประจ าสามารด ารงต าแหน่งรัฐมนตรี และวุฒิสภามีอ านาจส าคัญ เมื่อใกล้จะสิ้นสุดบทเฉพาะ
กาล 4 ปี ฝ่ายกองทัพยิ่งแสดงอาการเดือดเนื้อร้อนใจ มีความพยายาม “หาทางลง” โดยการแก้ไขเพิ่มเติม
รัฐธรรมนูญ ในปลายปี พ.ศ. 2525 พรรคสยามประชาธิปไตย น าโดย พ.อ. พล เริงประเสริฐวิทย์ รัฐมนตรีประจ า
ส านักนายกรัฐมนตรี เสนอให้ขยายอายุบทเฉพาะกาล แต่ก็ถูกคัดค้านโดยนักการเมืองด้วยกันเป็นจ านวนมาก เกิด
การต่อสู้เคลื่อนไหวทั้งในสภาและนอกสภาต่อมาในปี พ.ศ. 2526 ฝ่ายทหารแสดงออกอย่างชัดเจนว่าต้องการแก้ไข
รัฐธรรมนูญ แต่ในท้ายที่สุด รัฐสภาก็ลงมติคว่ าร่างแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญในวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2526 (ภูริ ฟู
วงศ์เจริญ, 2563: 433-434; อดินันท์ พรหมพันธ์ใจ, 2563: 83-84)
ดังนั้นแล้ว รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2521 จึงมีกลไกส าคัญในการควบคุมความสัมพันธ์เชิงอ านาจด้วยพลังของ
กองทัพและระบบราชการที่ควบคุมทางตรงด้วยการแต่งตั้งวุฒิสภาที่ไม่จ ากัดว่าห้ามเป็นข้าราชการหรือไม่ โดยที่
พลังของวุฒิสภามีเทียบเท่าสภาผู้แทนราษฎรในการประชุมร่วมวาระส าคัญ ขณะที่คณะรัฐมนตรีก็มาจากการ
แต่งตั้งโดยที่บทเฉพาะกาลเองก็ปลดข้อจ ากัดเพื่อให้ข้าราชการก็สามารถมาเป็นรัฐมนตรีได้ ฝ่ายบริหารจึงอยู่
ภายใต้การแทรกแซงตัวแทนจากระบบราชการ นอกจากนั้นตุลาการรัฐธรรมนูญกว่า 5 เสียงจาก 7 คนก็อยู่ภายใต้
อ านาจน าของวุฒิสภา โดยมีประธานวุฒิสภาเป็นประธานตุลาการรัฐธรรมนูญโดยตรง ซึ่งสรุปได้ว่าภายใต้
รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2521 มีเจตนารมณ์ออกแบบกลไกให้ระบบรัฐสภาอยู่ภายใต้การควบคุมของระบบราชการไทย
สรุป
การร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2521 วางอยู่บนบริบททางการเมืองหลังจากที่มีการรัฐประหารเปลี่ยนย้าย
อ านาจสู่รัฐบาลของเกรียงศักดิ์ ซึ่งท่าทีของรัฐบาลชุดใหม่นี้มีความประนีประนอมในการตั้งคณะกรรมาธิการร่าง
รัฐธรรมนูญภายใต้บรรยากาศทางการเมืองที่ลดการปราบปรามขบวนการทางสังคม และให้เสรีภาพสื่อมวลชน
ส่งผลให้บรรยากาศการร่างรัฐธรรมนูญสามารถท าได้ในบรรยากาศที่ผ่อนปรนและประนีประนอมจากฝั่งข้าราชการ
