Page 9 - รายงานฉบับสมบูรณ์

ที่ส าคัญที่สุด ผลลัพธ์ของการยุบพรรคต้องเป็นการธ ารงรักษาประชาธิปไตย ไม่ใช่เพื่อท าลาย

ประชาธิปไตย

อย่างไรก็ดี หลักฐานเชิงประจักษ์ชี้ให้เห็นว่ามาตรการยุบพรรคนั้นถูกใช้อย่างแพร่หลายไปทั่ว

ในบางครั้งถูกใช้เพื่อปกป้องประชาธิปไตยจากพรรคการเมืองที่มีแนวคิดสุดโต่ง มุ่งจะท าลายระบอบ
ประชาธิปไตย แต่บางครั้งการยุบพรรคก็น่าสงสัยว่าเป็นไปเพื่อท าลายประชาธิปไตยเสียเอง

ประเทศไทยเริ่มมีมาตรการควบคุมพรรคการเมืองที่ชัดเจนขึ้นภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2540 ผู้ร่างรัฐธรรมนูญตระหนักดีว่า พรรคการเมืองเป็นพื้นฐานของประชาธิปไตยที่แข็งแรง

จึงพยายามวางมาตรการตรวจสอบการกระท าของพรรคการเมืองให้สอดคล้องกับหลักการประชาธิปไตย
ทิศทางของกฎหมายว่าด้วยการยุบพรรคการเมืองของประเทศไทยนั้น ดูเหมือนจะสอดคล้องกับคุณค่า และ

แนวปฏิบัติสากล ซึ่งพยายามจะให้การยุบพรรคเป็นข้อยกเว้นมากกว่าหลักทั่วไป อย่างไรก็ดี ภายหลังต่อมา
ผู้ร่างกฎหมายก็มักจะอ้างความจ าเป็นในการสร้างการเมืองที่สุจริตโปร่งใส และการเลือกตั้งที่สุจริตเที่ยงธรรม

ในการขยายเหตุในการยุบพรรคออกไป

ภายใต้รัฐธรรมนูญ 2540 การยุบพรรคการเมืองเป็นไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วย

พรรคการเมือง พ.ศ. 2541 ต่อมา เมื่อมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550

ก็ได้มีการตราพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2550 ขึ้นใช้บังคับแทน
ซึ่งมีการก าหนดให้เหตุแห่งการยุบพรรคการเมืองมีมากยิ่งขึ้น หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ พรรคการเมือง

จะถูกควบคุมมากขึ้นนั่นเอง ทั้งนี้ เหตุแห่งการยุบพรรคการเมืองในรัฐธรรมนูญ 2550 นั้นได้รับเสียงวิจารณ์ว่า
4
เป็นมาตรการที่รุนแรงเกินสัดส่วน และท าให้พรรคการเมืองอ่อนแอ ตรงกันข้ามกับหลักการดั้งเดิม กระนั้นก็ตาม
เมื่อรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ประกาศบังคับใช้พระราชบัญญัติประกอบ

รัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2560 กลับก าหนดเหตุแห่งการยุบพรรคกว้างขวางมากกว่า
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญฉบับที่ผ่านมา มีการก าหนดให้เหตุแห่งการยุบพรรคการเมืองนั้น

หมายรวมถึง “มีเหตุอันจะต้องยุบพรรคการเมืองตามที่กฎหมายก าหนด” (มาตรา 92 (4)) ซึ่งไม่เคยปรากฏใน
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมืองฉบับใดมาก่อน หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ

ต่อไปข้างหน้า อาจมีเหตุแห่งการยุบพรรคการเมืองเพิ่มอีกก็ได้

ปัญหาเรื่องมาตรการยุบการเมืองนั้นไม่ใช่ปัญหาแค่ในตัวบทกฎหมาย แต่ยังมีปัญหาด้านการบังคับใช้

อีกด้วย ตั้งแต่รัฐธรรมนูญ 2550 เป็นต้นมา มีค าวินิจฉัยเกี่ยวกับการยุบพรรคการเมืองจ านวนมากซึ่งสร้าง

ผลกระทบต่อการพัฒนาประชาธิปไตยในประเทศไทย เมื่อมาถึงรัฐธรรมนูญ 2560 ก็ปรากฏว่า ภายใน
ระยะเวลาสี่ปีหลังจากประกาศบังคับใช้กฎหมาย มีค าวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ส าคัญเรื่องการยุบพรรคถึงสองครั้ง

ไม่ว่าจะเป็นการยุบพรรคไทยรักษาชาติ หรือพรรคอนาคตใหม่ ซึ่งล้วนแล้วแต่มีแง่มุมให้วิพากษ์วิจารณ์ได้

4 ณรงค์เดช สรุโฆษิต, แนวทางการปรับปรุงกฎหมายเกี่ยวกับการยุบพรรคการเมือง, (สถาบันพระปกเกล้า 2554); เข็มทอง ต้นสกุลรุ่งเรือง,
‘การยุบพรรคการเมืองเนื่องจากการกระท าผิดกฎหมายเลือกตั้งของผู้บริหารพรรคการเมืองเป็นอันตรายต่อประชาธิปไตย’ Pub-Law.net
(14 กันยายน 2551).

~ 6 ~