Page 13 - รายงานฉบับสมบูรณ์

บทที่ 2

แนวคิดที่เกี่ยวข้องกับการยุบพรรคการเมือง

การยุบพรรคการเมืองเป็นการกระท าให้พรรคการเมืองสิ้นสภาพลงโดยไม่สมัครใจ กรอบความคิดเรื่อง

การยุบพรรคการเมืองนั้นเกี่ยวพันกับสามแนวคิดด้วยกัน ประการแรกสุดคือความส าคัญของพรรคการเมืองต่อ
ประชาธิปไตย การที่กฎหมายให้อ านาจรัฐยุบพรรคการเมืองได้นั้นไม่ใช่เพราะพรรคการเมืองไม่ส าคัญ หากแต่

รัฐตระหนักดีถึงบทบาทและอ านาจของพรรคการเมืองต่อการพัฒนาประชาธิปไตยในสังคมนั้น ๆ ประการที่สอง
คือแนวคิดประชาธิปไตยป้องกันตนเอง (militant democracy) ที่ยืนยันสิทธิของรัฐที่จะป้องกันระบอบ

ประชาธิปไตยจากการกระท าใด ๆ ที่บ่อนท าลายระบอบที่ยึดถืออยู่ หากผู้ที่บ่อนท าลายระบอบประชาธิปไตย

นั้นคือพรรคการเมือง หนึ่งในมาตรการที่เลือกใช้ได้คือการยุบพรรคการเมือง สุดท้าย มาตรการยุบพรรค
การเมืองเกี่ยวพันกับแนวคิดเรื่องตุลาการภิวัตน์ ที่อนุญาตให้อ านาจตุลาการเข้ามาตรวจสอบข้อพิพาททาง

การเมือง

บทที่ 2 นี้จะส ารวจแนวคิดทั้งสาม ซึ่งเป็นฐานคิดของมาตรการยุบพรรคการเมือง เริ่มจาก

ความสัมพันธ์ระหว่างพรรคการเมืองกับประชาธิปไตย พรรคการเมืองท าหน้าที่อะไรบ้างในการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตย ที่มาและพัฒนาการทางทฤษฎีของหลักประชาธิปไตยป้องกันตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง

เหตุใดประชาธิปไตย ซึ่งเป็นการปกครองที่ควรจะยอมรับความแตกต่างหลากหลายทางความคิด จึงปฏิเสธ

แนวคิดบางประการและปิดกั้นไม่ให้เผยแพร่ สุดท้าย คือที่มาและประเภทของตุลาการภิวัตน์

2.1 พรรคการเมืองกับประชาธิปไตย

หลักการพื้นฐานของประชาธิปไตย คือ การปกครองโดยประชาชนผู้เป็นเจ้าของอ านาจอธิปไตย

(government by the people) กฎหมายและนโยบายต้องตราขึ้นโดยประชาชนหรือความเห็นชอบ

6
ของประชาชน อย่างไรก็ดี ถึงแม้ระบบกฎหมายรัฐธรรมนูญในปัจจุบันจะรับรองสิทธิในการมีส่วนร่วม
ทางการเมืองของประชาชนเอาไว้ และเปิดโอกาสให้ประชาชนได้เข้าร่วมกับประชาธิปไตยทางตรง (direct

democracy) อาทิ การเข้าชื่อเสนอกฎหมาย การเข้าชื่อถอดถอนผู้ด ารงต าแหน่งทางการเมือง การท าประชา
พิจารณ์ และการลงคะแนนประชามติ มาตรการดังกล่าวไม่สามารถใช้ได้เสมอไปในการก าหนดนโยบายและ

การนิติบัญญัติทั่ว ๆ ไป ดังนั้น รูปแบบประชาธิปไตยที่นานาอารยประเทศยอมรับกันเป็นหลักในปัจจุบัน คือ

ประชาธิปไตยแบบผู้แทน (representative democracy) ซึ่งประชาชนคัดเลือกผู้แทนของตนเพื่อเข้าไป
ท าหน้าที่ตรากฎหมาย และนโยบายสาธารณะต่าง ๆ สิทธิในการจัดตั้งหรือเข้าร่วมพรรคการเมืองได้รับ

6 บวรศักดิ์ อุวรรณโณ, กฎหมายมหาชน เล่ม ๑ วิวัฒนาการทางปรัชญาและลักษณะของกฎหมายมหาชนยุคต่าง ๆ (ส านักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย: 2548) 54-55.

~ 10 ~