Page 410 - kpi20858
P. 410
368
ทว่าก็สะท้อนให้เห็นถึงเจตจ านงของพระยาอนุศาสน์ จิตรกร ผู้สร้างสรรค์ที่ใฝ่ใจน าเสนอด้วยรูปแบบ
เหมือนจริงแบบตะวันตกอย่างมาก กล่าวได้ว่าทั้งรูปทรง การจัดท่วงท่า การลงสีและแสง-เงาของ
พระยาอนุศาสน์ จิตรกร มีอิทธิพลของจิตรกรรมตะวันตกอย่างสูง ดังนั้นจึงสามารถสรุปได้ว่า
ผลงานที่วัดทั้งสองแห่งของท่านมีรูปแบบทั้ง 2 ประเภท คือ จิตรกรรมไทยแนวตะวันตก และจิตรกรรม
แบบตะวันตก แต่ทว่าผู้วิจัยได้จัดรวบรวมผลงานของท่านไว้ในรูปแบบจิตรกรรมไทยแนวตะวันตก
เนื่องจากมีการผสมผสานรูปแบบระหว่างจิตรกรรมไทยและจิตรกรรมตะวันตกเข้าไว้ด้วยกัน แม้ว่า
ปรากฏอิทธิพลจากจิตรกรรมตะวันตกมากกว่าก็ตาม
ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนี้ยังปรากฏในการน าเสนอมุมมอง และการสร้างระยะของผลงาน
อย่างชัดเจน ดังที่พบได้ในงานจิตรกรรมฝาผนังทั้งสามแห่ง คือที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดา
ราม ที่วัดสามแก้ว และที่วัดสุวรรณดาราราม ที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดารามแม้ว่าจิตรกร
จะถ่ายทอดด้วยมุมมองแบบตานกมอง คล้ายกับการสร้างจิตรกรรมตามขนบนิยมดั้งเดิมของไทย
แต่ทว่ากลับน าเสนอจุดอันตรธานหรือจุดลับสายตาที่ขอบฟ้า ซึ่งอยู่ที่บริเวณระยะหลังของทุกห้อง
ในขณะที่จิตรกรรมฝาผนังวัดสามแก้ว จังหวัดชุมพร และวัดสุวรรณดาราราม จังหวัดพระนคร
ศรีอยุธยา มีการสร้างจุดลับสายตาหรือจุดอันตรธานที่ระยะหลังซึ่งส่วนใหญ่มักเป็นฉากทัศนียภาพ
เช่นเดียวกัน แต่กลับน าเสนอมุมมองส่วนใหญ่ด้วยระดับสายตาแบบปกติ ซึ่งโน้มน าผู้ชมให้เป็น
ประหนึ่งผู้ร่วมเหตุการณ์ในฉากตอนของการเล่าเรื่องนั้นๆ ได้เป็นอย่างดี
จิตรกรรมตามขนบนิยมของไทยแต่เดิมนั้น มักน าเสนอภาพในระยะหลังและระยะหน้าที่
คมชัดเทียบเท่ากันตลอดทั้งผนัง แต่ทว่าจิตรกรรมที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดสามแก้ว
และวัดสุวรรณดาราราม กลับแสดงระยะใกล้และไกลโดยอาศัยหลักทัศนียวิทยา ทั้งทัศนียวิทยา
เชิงเส้น ซึ่งอาจปรากฏที่สถาปัตยกรรม ตลอดจนแนวถนน ภูเขา หรือแม่น ้า สิ่งเหล่านี้ส่งเสริมให้เกิด
การปรับเปลี่ยนขนาดของรูปทรงให้ลดหลั่นลง ตามทิศทางของเส้นที่แคบเล็กลงที่ระยะหลัง และ
ทัศนียวิทยาแบบบรรยากาศที่อาจปรากฏอยู่ในฉากทัศนียภาพที่เบื้องหลัง ซึ่งจิตรกรจะก าหนดสร้าง
ความพร่าเลือนให้แก่รูปทรง ด้วยการลดทอนค่าน ้าหนักของสี ตลอดจนแสงและเงาที่อยู่ในระยะ
ไกลออกไป เพื่อเป็นการสร้างระยะลึกลวงตาให้เกิดขึ้นภายในผลงาน ตามแนวทางของการสร้าง
งานจิตรกรรมแบบตะวันตก
เมื่อกล่าวถึงการใช้สีในงานจิตรกรรมฝาผนังนั้นพบว่า จิตรกรมีความค านึงถึงการก าหนดสี
ของบุคคลโดยอ้างอิงตามเนื้อเรื่อง เช่น ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระรามมีกายสีเขียว พระ
ลักษมณ์มีกายสีเหลืองดั่งทองทา หนุมานมีกายสีขาว นิลพัทมีกายสีด า เป็นต้น หรือจิตรกรรมที่วัด
สามแก้ว เทพเจ้าตามคติพราหมณ์-ฮินดูยังคงถูกถ่ายทอดสีตามเทวลักษณะ ตลอดจนที่วัดสุวรรณ
