Page 224 - kpi20858

181

4.2.3.1 เหรียญราชรุจิในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

เหรียญราชรุจิ เป็นเหรียญราชอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทานเป็นบ าเหน็จในพระองค์พระ

มหากษัตริย์ สถาปนาขึ้นครั้งแรกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมีวัตถุ
ประสงค์เพื่อ พระราชทานแก่ข้าราชการในราชส านัก นายทหารรักษาพระองค์ และผู้มีบ าเหน็จ

338
ความชอบในราชส านัก รวมถึงข้าราชการในราชส านักแห่งพระมหากษัตริย์ต่างประเทศ เป็นต้น
ครั้นในปี พ.ศ.2468 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง

ขึ้นเพื่อพระราชทานเป็นที่ระลึกในงานบรมราชาภิเษกสมโภช ถวายแก่พระเถรานุเถระ พระราชทานแก่
พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการไทย และต่างประเทศ ตลอดจนพ่อค้าคหบดีทั้งชาวไทยและชาว

ต่างชาติ ในการนี้สถาบันพระปกเกล้าได้กล่าวถึงความเป็นมาของการสร้างเหรียญราชรุจิ ดังนี้
339

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระกระแสบรมราชโองการ ปรากฏใน
เอกสารลายพระหัตถเลขที่ ๑พ/๑๒๑๔ ตรัสสั่งให้ราชบัณฑิตยสภาได้คิดท าแบบขึ้นถวาย

ขณะนั้น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระด ารงราชานุภาพ ด ารงต าแหน่งเป็นนายกราช

บัณฑิตยสภา ทรงมอบหมายให้ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

เป็นผู้คิดแบบท าขึ้นตามพระราชประสงค์ ทั้งนี้ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรา

นุวัดติวงศ์ทรงปรารภถึงแนวทางการออกแบบเหรียญว่า “จะไปขอรับเหรียญราชรุจิ รัชกาลที่
๕ ที่ ๖ จากกรมราชเลขาธิการมาดูเปนตัวอย่าง แล้วจะคิดแบบตามไปให้นายเฟโรชิปั้น”
340

เหรียญราชรุจิในรัชกาลที่ 7 มีแนวทางการออกแบบที่คล้ายคลึงกับเหรียญราชรุจิในรัชกาล
ที่ 5 และ 6 ซึ่งรายละเอียดเกี่ยวกับการคิดแบบนั้นปรากฏในเอกสารของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ

เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ พระองค์ทรงมีลายพระหัตถ์เพื่อกราบทูลปรึกษาพระเจ้าบรม

วงศ์เธอ กรมพระยาด ารงราชานุภาพ ความว่า

ในการท าเหรียญราชรุจิรัชกาลปัจจุบัน ได้ไปขอยืมเหรีญราชรุจิ รัชกาลที่ ๕ แลที่ ๖ มา

ดูเปนตัวอย่าง เพื่อด าเนิรตามไปให้เปนท่วงทีที่มีขนาดคล้ายคลึงกัน เหรียญรัชกาลที่ ๕ นั้น

ด้านน่าเปนพระบรมรูป มีหนังสือริมว่า จุฬาลงกรโณ ปรมราชา ด้านหลังเปนจักราวุธ มีหนังสือ
กลางว่า ราชรุจิยา ทินน์มิท เหรียญรัชกาลที่ ๖ ด้านน่าก็เปนพระบรมรูป หนังสือริมเปลี่ยนไป

338 ส านักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, เหรียญอิสริยาภรณ์ส าหรับพระราชทานเป็ นบ าเหน็จความชอบในองค์
พระมหากษัตริย์, เข้าถึงเมื่อ 15 กรกฎาคม 2562, เข้าถึงได้จาก http://www.soc.go.th/RoyalThai/label%20king/d_
Other03.html

339 สถาบันพระปกเกล้า, เหรียญที่ระลึกพระราชพิธีบรมราชาภิเษกรัชกาลที่ 7, เข้าถึงเมื่อ 15 กรกฎาคม 2562,
เข้าถึงได้จาก http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title =เหรียญที่ระลึกพระราชพิธีบรมราชาภิเษกรัชกาลที่_7
340 “เรื่องเหรียญราชรุจิ,” เอกสารจดหมายลายลักษณ์, กรมศิลปากร, (4)ศธ.2.1.2.1/29, หอจดหมายเหตุแห่งชาติ.