Page 182 - kpi20858
P. 182
139
(๓) รวบรวมเงินเก็บเปนกองทุนใช้ผลส าหรับท าการกุศล หรือสาธารณะประโยชน์ ให้
เป็นเครื่องหมายที่ระลึกในการนั้น ตัวอย่างเช่น เงินทุนพระไตรปิฎกส าหรับรัชกาลที่ ๖ นั้น
246
และทุนสภากาชาดต่างๆ เปนต้น
จากประเภทข้างต้น สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์
ทรงมีพระราชวินิจฉัยว่า หลักการสร้างสิ่งอันเป็นที่ระลึกทั้ง 3 ประเภทนี้ หากน ามาเทียบกับต่าง
ประเทศที่นิยมท ากันมาตั้งแต่ครั้งโบราณกาลคือ ประเภทที่ 1 คือการสร้างรูปวัตถุอนุสาวรีย์ ซึ่งมิได้
คาดหวังถึงประโยชน์ใช้สอยด้านการเป็นสาธารณประโยชน์ ทว่าแสดงไว้เพื่อเป็นอนุสรณ์แต่เพียง
เท่านั้น ดังความว่า
หลักการควรท าที่ระลึกทั้ง ๓ ประเภทนี้ เทียบตามที่ประเทศต่างๆ ได้ท ากันอยู่แล้ว
อย่างที่ ๑ นิยมกันมาแต่โบราณกาล ครั้นถึงเมื่อมหาสงครามนี้เสร็จไปแล้วยิ่งนิยมกัน
มากมายใหญ่โตทีเดียว อย่างที่ ๒ ชั้นหลังก็นิยมกันมาก และยิ่งทวีขึ้นทุกที อย่างที่๓ ก็เกิดมี
นิยมขึ้นทุกทีเหมือนกัน แต่ในเมืองไทยเรานี้ อย่างที่ ๑ เกือบจะว่าไม่มีกันเสียเลย ไปนิยมกัน
247
ในอย่างที่ ๒ มากทีเดียว บัดนี้อย่างที่ ๓ ก็เริ่มต้นนิยมท ากันขึ้นมากแล้ว...
ด้วยพระราชวินิจฉัยข้างต้นแสดงให้เห็นว่า การสร้างวัตถุอนุสาวรีย์ยังเป็นสิ่งใหม่ส าหรับ
สังคมของชาวสยาม อย่างไรก็ตาม ประเภทที่ 2 เกี่ยวเนื่องกับการสร้างสิ่งอันเป็นสาธารณประโยชน์
ก็มิได้ถูกละเลย เพราะทั้งสิ่งอันเป็นอนุสรณ์ที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและกรรมการ
สร้างปฐมบรมราชานุสรณ์ลงมตินั้น เกิดขึ้นทั้งวัตถุอนุสาวรีย์ ตามประเภทที่ 1 ได้แก่ การมีพระ
ราชด าริสร้างปฐมบรมราชานุสรณ์ และสิ่งอันเป็นสาธารณะส าหรับประชาชน ตามประเภทที่ 2 คือ
การสร้างสะพานสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เชื่อมต่อพื้นที่ระหว่างฝั่งพระนครและฝั่งธนบุรี
ทว่า ในปี พ.ศ.2471 สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรม
พระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรม
พระนครสวรรค์วรพินิต เป็นนายกกรรมการ ให้สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรา
นุวัดติวงศ์เป็นอุปนายก ด าเนินการประชุมหารือว่าควรจะท าประการใด แล้วให้น าความขึ้นกราบ
บังคมทูล
246 “การสร้างปฐมบรมราชานุสรณ์,” เอกสารจดหมายเหตุลายลักษณ์, กระทรวงการต่างประเทศ, กต.1/20, หอ
จดหมายเหตุแห่งชาติ.
247 เรื่องเดียวกัน.
