Page 459 - kpi17073

458 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16

สังคม จึงเป็นกึ่งระบอบการปกครองภายใต้ระบอบการเมืองการปกครอง (Schimitter, 1992:
423 อ้างถึงใน Fioromonti, and Fiori, 2010)

ในประเทศไทย นักวิชาการมีมุมมองต่อภาคประชาสังคมหลากหลายไม่น้อยไปกว่าใน
ต่างประเทศ เช่น เอนก เหล่าธรรมทัศน์ เห็นว่าภาคประชาสังคมเป็นเรื่องของการร่วมตัวของ

ผู้คนทุกกลุ่ม ทุกชนชั้น ที่อยู่บนฐานของความร่วมมือและแสวงหาการมีส่วนร่วมด้วยสำนึกความ
เป็นพลเมือง (เอนก เหล่าธรรมทัศน์, 2539) ชูชัย ศุภวงศ์ ให้ความหมายว่า ภาคประชาสังคม

คือการที่ผู้คนในสังคมเห็นวิกฤตหรือปัญหาที่ต้องการแก้ไขร่วมกัน มารวมตัวกันเป็นกลุ่มหรือ
องค์กร ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ ภาคธุรกิจเอกชน หรือภาคสังคม (ประชาชน) ในลักษณะที่เป็น
หุ้นส่วนกัน (Partnership) มีวัตถุประสงค์ร่วมกันซึ่งนำไปสู่การก่อจิตสำนึก (Civic consciousness)

เพื่อร่วมกันแก้ปัญหาหรือกระทำการให้บรรลุวัตถุประสงค์ ภายใต้การจัดการแบบเครือข่าย (ชูชัย
ศุภวงศ์, 2540) ธีรยุทธ บุญมี เห็นว่า ภาคประชาสังคมนั้นเปรียบเป็นพลังที่สามของสังคมที่มีอยู่

กระจัดกระจายในทุกส่วนทุกวิชาชีพ ทุกระดับรายได้ ทุกภูมิภาค ซึ่งธีรยุทธเห็นว่า แนวคิดนี้
มีความแตกต่างจากแนวคิด ประชาชนเป็นส่วนใหญ่ หรือ อำนาจของประชาชน ในการเคลื่อนไหว
ที่เกิดขึ้นในอดีต (ธีรยุทธ บุญมี, 2536)

สำหรับ สีดา สอนศรี ให้ความหมายของภาคประชาสังคมจากสังคมฟิลิปปินส์ประเทศที่

ภาคประชาสังคมมีความเข้มแข็งนับร้อยปีไว้อย่างชัดเจนว่า คือ สังคมของประชาชนหรือพลเมือง
ที่มีบทบาททางการเมือง บทบาทในการแสดงความคิดเห็นและร่วมกิจกรรมต่างๆ กับรัฐในการ
กำหนดนโยบาย สีดา กล่าวว่านับตั้งแต่การได้รับเอกราชจากสเปน ประชาสังคมคือตัวเปลี่ยนแปลง

(change agent) เพื่อไปสู่สังคมที่ดีในฟิลิปปินส์ กล่าวคือ สามารถผลักดันรัฐให้ปฏิรูปสถาบันของ
รัฐและรับผิดชอบต่อประชาชน และมีบทบาทในการกำหนดนโยบายของประเทศด้วย (สีดา

สอนศรี, 2009, น. 1-2)

ปลายคริสต์ทศวรรษ 1980 ถึง ต้นคริสต์ทศวรรษ 1990 การเคลื่อนไหวของภาคประชาชน

ที่เกิดขึ้นในยุโรป เอเชีย และแอฟริกา ได้ทำให้งานศึกษาการพัฒนาประชาธิปไตยกับภาคประชา
สังคมในตะวันตกได้รับความสนใจและกลายเป็นสาระสำคัญต่อการส่งเสริมเสรีภาพทางการเมือง

เป็นหนทางสู่การปฏิรูปประชาธิปไตย สนับสนุนการสร้างสถาบันและยกระดับประชาธิปไตย
(Diamond, 1992; Ignatiff, 1995; Monshipouri, 1997; Pearce, 1997 อ้างถึงใน Fioromonti,
and Fiori, 2010) Lary Diamond กล่าวว่า “สังคมประชาที่มีชีวิตชีวามีความสำคัญยิ่งต่อสร้าง

ความเข้มแข็งและคงไว้ซึ่งประชาธิปไตยมากกว่าการเริ่มต้นมีประชาธิปไตย”

ภาคประชาสังคมช่วยสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในการตรวจสอบความรับผิดชอบ
ของฝ่ายบริหารและภาครัฐ ช่วยส่งเสริมสมรรถภาพทางการเมืองและเสริมสร้างทักษะความเป็น

พลเมืองและทำให้เกิดโครงสร้างและช่องทางที่หลากหลายของการขจัดความขัดแย้ง (Diamond,
การประชุมกลุ่มย่อยที่ 5 1994: 7 อ้างถึงใน Fioromonti, Lorenzo and Fiori, Antonio. (2010)) Juan Linz และ

Alfred Stepan ได้แสดงความเห็นว่าความเข้มแข็งของประชาธิปไตยไม่ได้อยู่ที่พฤติกรรมความ

ซื่อสัตย์ของผู้นำ และการบัญญัติรัฐธรรมนูญ หรือการจัดการความขัดแย้งเพียงเท่านั้น แต่สิ่งที่