Page 364 - kpi17073
P. 364
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16 363
“รังแกประชาชน” โดยลืมไปว่า ข้าราชการหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐได้รับเงินเดือนจาก “ภาษีของ
ประชาชน” ด้วยเหตุนี้ รัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 จึงได้บัญญัติในมาตรา 77 ว่า
“รัฐต้องจัดให้มีแผนพัฒนาการเมือง จัดทำมาตรฐานทางคุณธรรมและจริยธรรมของผู้ดำรง
ตำแหน่งทางการเมือง ข้าราชการ และพนักงานหรือลูกจ้างอื่นของรัฐ เพื่อป้องกันการทุจริตและ
ประพฤติมิชอบ และเสริมสร้างประสิทธิภาพในการปฏิบัติหน้าที่”
ต่อมาในปี 2546 ได้มีการปฏิรูประบบราชการด้วยการนำระบบธรรมาภิบาล (Good
Governance) ซึ่งมีหลักการสำคัญ คือ ลดการใช้อำนาจดุลยพินิจตาม“อำเภอใจ”ของเจ้าหน้าที่
ของรัฐ และการพัฒนาระบบการบริหารภาครัฐแนวใหม่ซึ่งยึดหลักกระบวนการมีส่วนร่วม โดย
พยายามปลูกฝังความคิดว่า
“ประชาชน คือ “นาย” ถ้าไม่มีประชาชน ก็ไม่ต้องมีข้าราชการ”
พร้อมกันนั้น ได้ตราพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการบริหารบ้านเมืองที่ดี
พ.ศ.2546 ที่ระบุว่า การบริหารราชการแผ่นดินเพื่อ “ประโยชน์สุข” ของประชาชน
ต่อมาเมื่อมีการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 ได้บัญญัติไว้ในมาตรา 74 ว่า
“บุคคลผู้เป็นข้าราชการ พนักงานลูกจ้างของหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ
หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ มีหน้าที่ดำเนินการให้เป็นไปตามกฎหมายเพื่อรักษาผลประโยชน์ส่วนรวม
อำนวยความสะดวกและให้บริการแก่ประชาชนตามหลักธรรมาภิบาลของการบริหารกิจการบ้านเมือง
ที่ดี”
นอกจากนั้น ได้บัญญัติเพิ่มเป็น “หมวด 13 จริยธรรมของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองและ
เจ้าหน้าที่ของรัฐ” โดยกำหนดหลักการไว้ในมาตรา 279 สามประการ
ประการแรก จัดให้มี “ประมวลจริยธรรม” (Code of Conducts) ที่กำหนดมาตรฐานทาง
จริยธรรมของเจ้าหน้าที่ของรัฐแต่ละประเภท
ประการที่สอง มาตรฐานทางจริยธรรมจะต้องมีกลไกและระบบในการดำเนินงานเพื่อให้การ
บังคับใช้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งกำหนดขั้นตอนการลงโทษตามความร้ายแรงแห่งการ
กระทำ
ประการที่สาม การพิจารณา สรรหา กลั่นกรอง หรือแต่งตั้งบุคคลใดเข้าสู่ตำแหน่งที่มีส่วน
ในการใช้อำนาจรัฐ รวมทั้งการโยกย้าย การเลื่อนตำแหน่ง การเลื่อนเงินเดือน และการลงโทษ
บุคคลนั้น จะต้องเป็นไปตามระบบคุณธรรม และคำนึงถึงพฤติกรรมทางจริยธรรมของบุคคล
ดังกล่าวด้วย
ข้อเท็จจริงเชิงประจักษ์จากกิจกรรม “จัดระเบียบประเทศไทย” ของคณะรักษาความสงบ การประชุมกลุ่มย่อยที่ 4
แห่งชาติ (คสช.) ตั้งแต่เรื่องเล็กๆ เช่น รถตู้ มอร์เตอร์ไซด์ ราคาล็อตเตอรี่ ไปถึงเรื่องใหญ่ๆ เช่น
