Page 306 - kpi17073
P. 306
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16 305
ตามระบบอุปถัมภ์ (Patronage system) ของข้าราชการการเมือง โดยมีเป้าหมายเพื่อ
ผลประโยชน์ของข้าราชการการเมืองมากกว่าผลประโยชน์ของประเทศชาติโดยกลไกที่มีอยู่ใน
ปัจจุบันไม่สามารถป้องกันปัญหาดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังเห็นได้จากการโยกย้าย
ข้าราชการประจำหลายท่าน ที่กรณีเหล่านั้นตกเป็นข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์และสื่อประเภทต่างๆ
อย่างต่อเนื่องเป็นเวลานานหลายวันหรือสัปดาห์ ตัวอย่างหนึ่งที่ชัดเจน ก็คือ กรณีการโยกย้าย
นายถวิล เปลี่ยนศรี ออกจากตำแหน่งเลขาธิการสภาความมั่นคงแห่งชาติ ซึ่งในท้ายที่สุดแล้วนั้น
ศาลปกครองสูงสุดได้มีคำพิพากษาให้คืนตำแหน่งให้กับนายถวิล เปลี่ยนศรี อันนำไปสู่การพิพากษา
5
ของศาลรัฐธรรมนูญว่าการโยกย้ายที่เกิดขึ้นนั้นเป็นการใช้สถานะการเป็นข้าราชการการเมือง
เข้าไปแทรกแซงเพื่อผลประโยชน์ของตนเอง 6
ด้วยสภาพปัญหาทางด้านความสัมพันธ์ระหว่างข้าราชการการเมืองและข้าราชการประจำที่มี
ลักษณะพลวัต และเปลี่ยนแปลงไปตามสถานการณ์ทางการเมือง ดังที่ได้กล่าวมานั้นส่งผลให้
บทความชิ้นนี้จึงให้ความสนใจในการศึกษาถึงลักษณะความสัมพันธ์ทางอำนาจระหว่างข้าราชการ
การเมืองและข้าราชการประจำในระบบราชการไทยรวมทั้งยังมุ่งศึกษาเปรียบเทียบถึงความ
สัมพันธ์ระหว่างข้าราชการการเมืองและข้าราชการประจำในต่างประเทศเพื่อนำไปสู่การเสนอแนะ
ตัวแบบและแนวทางในการพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างข้าราชการการเมืองและข้าราชการประจำ
ที่เหมาะสมกับประเทศไทย
สำหรับเนื้อหาของบทความนี้จะแบ่งโครงสร้างออกเป็น 4 ส่วน โดยในส่วนแรกจะเป็น
การทบทวนถึงกรอบแนวคิดว่าด้วยการเมืองและการบริหารซึ่งถือเป็นกรอบแนวคิดหลักของ
งานศึกษานี้ จากนั้นในส่วนที่สองจะเป็นการนำเสนอถึงพัฒนาการของความสัมพันธ์ระหว่าง
ข้าราชการการเมืองและข้าราชการประจำในประเทศไทย โดยจะมุ่งอธิบายพัฒนาการของความ
สัมพันธ์ที่เกิดขึ้นภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 จวบจนถึงปัจจุบัน อย่างไร
ก็ตามในการอธิบายผู้เขียนจะเน้นไปที่การปฏิรูปหรือจุดเปลี่ยนผ่านที่สำคัญเป็นการเฉพาะ
สำหรับในส่วนที่สามนั้นจะเป็นการศึกษาถึงความสัมพันธ์ระหว่างข้าราชการการเมืองและ
ข้าราชการประจำในต่างประเทศ ประกอบด้วยประเทศสหรัฐอเมริกาที่ข้าราชการการเมืองมีความ
เข้มแข็งกับประเทศญี่ปุ่นที่ข้าราชการประจำมีความเข้มแข็ง และในส่วนสุดท้ายจะเป็นการเสนอแนะ
ตัวแบบและแนวทางในการปรับปรุงความสัมพันธ์ระหว่างข้าราชการการเมืองและข้าราชการประจำ
กรอบแนวคิดว่าด้วยการเมืองและการบริหาร
หากได้มีการทบทวนถึงแนวคิดว่าด้วยการเมืองและการบริหารแล้วนั้น จะเห็นได้ว่ากรอบ
แนวคิดว่าด้วยการเมืองและการบริหารเป็นกรอบแนวคิดที่ได้รับความสนใจมาอย่างต่อเนื่อง
5 นายถวิล เปลี่ยนศรี กับ นายกรัฐมนตรีและคณะกรรมการพิทักษ์ระบบคุณธรรม, คำวินิจฉัยศาลปกครอง
สูงสุด คดีดำหมายเลขที่ อ.992/2556 และคดีแดงหมายเลขที่ อ.33/2557 (ศาลปกครองสูงสุด 2557).
6 นายไพบูลย์ นิติตะวัน สมาชิกวุฒิสภาและคณะ รวม 28 คน กับ นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี, การประชุมกลุ่มย่อยที่ 3
คำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญ 9/2557 (ศาลรัฐธรรมนูญ 2557).
