Page 149 - kpi16607
P. 149
ดุลอำนาจ ในการเมืองการปกครองไทย
ยอมรับความเท่าเทียมกัน กลายมาเสริมลำดับชั้น โดยคำสอนเรื่องบุญ-กรรม
ที่ช่วยให้ยอมรับความเหลื่อมล้ำ
ระบบอุปถัมภ์ถูกเสริมในเรื่องการให้ทานด้วยเวชสันดรชาดก พสกนิกร
หวังพึ่งเบื้องบนไม่แต่เพียงการคุ้มครอง แต่ยังรวมถึงการให้ทานในสิ่งต่าง ๆ
ซึ่งเป็นการเสริมบารมีของเบื้องบนด้วย เมื่อระบบราชการเข้ามาแทนที่ระบบ
ศักดินา ข้าราชการชั้นสูงก็กลายเป็น “อำมาตย์” ที่มาแทนเจ้านายเดิม แต่มัก
ขาดทานบารมีในกรณีนี้ ในหลวงทรงเน้นเรื่องพระมหาชนกมากกว่าเรื่องเวชสันดร
เพื่อเผยแพร่คติใหม่แห่งความเพียร และคติตนเป็นที่พึ่งแห่งตนก่อนที่จะหวังพึ่ง
เทวดา
วรรณคดีหลายเรื่อง ทั้งเรื่องที่เป็นของไทยเอง เช่นเรื่องพระอภัยมณี
ขุนช้างขุนแผน หรือที่ยืมท้องเรื่องมา เช่นรามเกียรติ์ อิเหนา ผู้ชนะสิบทิศ ล้วน
เป็นเรื่องที่เฉลิมเกียรติสงคราม ความรักชาติ และกดขี่สตรีเพศ ล้วนให้ความชอบ
ธรรมแก่ความรุนแรงทั้งสิ้น จึงไม่น่าแปลกใจที่คนไทยส่วนใหญ่จะมีคติอำนาจนิยม 141
อย่างเห็นได้ชัด คติในเรื่องความเสมอภาค เช่นความเสมอกันในศักดิ์ศรีระหว่าง
ข้าราชการ (ชั้นผู้ใหญ่) กับประชาชน คติที่เห็นว่าหลักการ (รวมทั้งกฎหมาย)
มาก่อนตัวบุคคล (โดยเฉพาะผู้ที่เราเคารพนับถือ) คติที่ถือว่าชีวิตมนุษย์เป็น
สิ่งสำคัญและศักดิ์สิทธิ์เหนือสิ่งของหรือทรัพย์สินที่อาจสูญหายไป เหล่านี้เป็นคติที่
หาได้ยากในวรรณคดี
เมื่อกระแสความคิดต่าง ๆ โดยเฉพาะจากตะวันตกหลั่งไหลเข้ามา
ความคิดของสังคมไทยคือเปิดรับทั้งใหม่และเก่า รับกระบวนทัศน์ซึ่งผสมผสาน
กันบ้าง ขัดแย้งกันบ้าง กล่าวคือมีกระบวนทัศน์ดึกดำบรรพ์ที่ถือผีถือโชคลาง
กระบวนทัศน์ที่เชื่อว่ามีกฎเกณฑ์ทางโลก กระบวนทัศน์ที่เชื่อในกฎเกณฑ์
ทางธรรม กระบวนทัศน์วิทยาศาสตร์ และกระบวนทัศน์พหุนิยมตามแนวหลังยุค
สมัยใหม่ (post-modern) ทั้งหมดนี้ก็ปนเปกันไป ทำให้เกิดความไม่ลงตัวเท่าที่
ควรของกระบวนทัศน์ ทำให้สังคมไทยเป็นสังคมหลวม ๆ หลายมาตรฐาน ความ
ขัดแย้งในเรื่องความคิดความเชื่อเหล่านี้ ทำให้ระบบการเมืองการปกครองขาด
เสถียรภาพ
สถาบันพระปกเกล้า
