Page 290 - kpi16531

นวัตกรรมการพัฒนารายได้ 2 3
ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

และศักยภาพเทียบเท่าเทศบาลนครที่สามารถก่อตั้งบริษัทหรือถือหุ้นในบริษัทได้

ส่วนการเลือกรูปแบบกิจการเพื่อสังคม องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสามารถทำได้โดย

ไม่มีข้อจำกัดเพราะมิได้กำหนดข้อห้ามการจัดตั้งมูลนิธิแต่ประการใด เช่น รูปแบบสหกรณ์ตาม
พระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ. 2542 รูปแบบมูลนิธิตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์และ
กฎกระทรวงว่าด้วยการจดทะเบียนมูลนิธิ การดำเนินกิจการ และการทะเบียนมูลนิธิ พ.ศ. 2545

5) ข้อจำกัดการจัดตั้งและถือหุ้นในบริษัทจำกัดขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

กฎหมายจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอนุญาตให้กรุงเทพมหานคร องค์การบริหาร

ส่วนจังหวัด และเทศบาลสามารถจัดตั้งหรือถือหุ้นในบริษัทเพื่อดำเนินกิจการพาณิชย์ได้ตามมาตรา
94 ของพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 ข้อ 7 ของระเบียบ
กระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการดำเนินกิจการพาณิชย์ขององค์การบริหารส่วนจังหวัด พ.ศ. 2541 และ

มาตรา 57 ตรี ของพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 แต่ในทางปฏิบัติไม่มีองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่นประเภทใดที่ดำเนินการจัดตั้งบริษัทหรือถือหุ้นในบริษัทเพื่อดำเนินกิจการพาณิชย์

แม้ว่าจะมีกรณียกเว้นคือการดำเนิน “วิสาหกิจของกรุงเทพมหานคร” โดยบริษัท

กรุงเทพธนาคม จำกัด ของกรุงเทพมหานครที่จัดตั้งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ โดยใช้ชื่อ
บริษัท สหสามัคคีค้าสัตว์ จำกัด เพื่อดำเนินกิจการโรงฆ่าสัตว์ตั้งแต่วันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2498
ที่เทศบาลนครกรุงเทพมหานครเป็นเพียงผู้ถือหุ้นรายใหญ่และมีบุคคลสำคัญในยุคนั้นร่วมกันถือหุ้น
ในกิจการดังกล่าวทำให้การดำเนินงานของบริษัทไม่ถูกขัดขวางจากภาครัฐโดยพฤตินัย แต่การ
23
ดำเนินงานที่ขาดทุนและมีการทุจริตจึงมีการแก้ไขการดำเนินกิจการโดยกรุงเทพมหานครได้เพิ่มทุน
จดทะเบียนและเป็นผู้ถือหุ้นรายใหญ่ โดยเปลี่ยนชื่อกิจการเป็นบริษัท กรุงเทพธนาคม จำกัดในวันที่

15 กันยายน พ.ศ. 2537 (ธนะพรพันธุ์ 2523, 26-41 และ มติชนออนไลน์ 2555) ซึ่งการเข้ามา
ควบคุมกิจการบริษัทกรุงเทพธนาคมของกรุงเทพมหานครจึงเป็น “อุบัติเหตุ” มากกว่าการริเริ่มอย่าง
เป็นระบบ

โดยข้อจำกัดในการจัดตั้งและถือหุ้นในบริษัทจำกัดเกิดขึ้นจากหลายสาเหตุ เช่น
(ดัดแปลงจากนัยนา อินทจักร์ 2553 และเพิ่มเติมโดยผู้เขียน)

< การจัดตั้งบริษัทตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แม้ว่ากฎหมายจัดตั้ง

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นของกรุงเทพมหานคร องค์การบริหารส่วนจังหวัด และ

ต้องดำเนินการ

มาตรา 49 นายกเมืองพัทยาและรองนายกเมืองพัทยาต้องไม่กระทำการอย่างใด อย่างหนึ่ง ดังต่อไปนี้
(1) ดำรงตำแหน่งหรือปฏิบัติหน้าที่อื่นใดในการพาณิชย์ของเมืองพัทยา หรือ บริษัทที่เมืองพัทยาถือหุ้น
เว้นแต่ตำแหน่งที่ต้องดำรงตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย

(2) เป็นผู้มีส่วนได้เสียไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อมในสัญญาที่ทำกับเมืองพัทยา หรือการพาณิชย์ของเมือง
พัทยา หรือบริษัทที่เมืองพัทยาถือหุ้น.....
23 เช่น พลตรีประภาส จารุเสถียร และสมาชิกในครอบครัวจารุเสถียรและครอบครัวกิตติขจร ที่ถือหุ้นในบริษัท
จนถึง พ.ศ. 2507 โดยเทศบาลนครกรุงเทพมหานครและเทศบาลนครธนบุรีกลายเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ใน พ.ศ. 2508