Page 338 - kpi12821

แนวทางปรับปรุงกฏหมายเกี่ยวกับการยุบพรรคการเมือง

พรรคการเมืองผู้ไม่ปฏิบัติหรือไม่ปฏิบัติให้ถูกต้องได้ ทั้งนี้ ตามนิติวิธีหลักความได้

สัดส่วน รัฐต้องเริ่มใช้มาตรการบังคับทางกฎหมายที่ลิดรอนสิทธิเสรีภาพของประชาชน
จากน้อยไปหามาก เว้นแต่เป็นกรณีที่เห็นได้โดยชัดแจ้งมาตั้งแต่ต้นว่ามาตรการที่รุนแรง
น้อยกว่านั้นไม่อาจบรรลุผลได้ ซึ่งกรณีการไม่ปฏิบัติตามหน้าที่จัดส่งรายงานกิจการหรือ
จัดส่งไม่ถูกต้องนี้ เพียงลำพังแค่มาตรการบังคับทางปกครองดังกล่าวก็น่าจะทำให้บรรลุ
เป้าหมายได้แล้ว และตราบจนกระทั่งกำหนดเวลาล่วงไประยะหนึ่งแล้ว หากยังคงไม่มี

การปฏิบัติตามหรือยังคงปฏิบัติไม่ถูกต้อง ก็สมควรจะเปลี่ยนไปใช้มาตรการที่รุนแรงยิ่ง
ขึ้นไปตามลำดับ เช่น การยื่นคำร้องเพื่อให้ศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งให้หัวหน้า
พรรคการเมืองและกรรมการบริหารพรรคการเมืองบางคนที่มีหน้าที่เกี่ยวข้องโดยตรง

หรือแม้แต่คณะกรรมการบริหารพรรคทั้งคณะพ้นจากตำแหน่ง 62
นอกจากนั้น การยุบพรรคการเมืองย่อมเป็นการกระทบกระเทือนเสรีภาพ

ของบรรดาสมาชิกพรรคการเมืองที่ถูกยุบไป เมื่อได้พิจารณาชั่งน้ำหนักระหว่าง
พฤติการณ์และความร้ายแรงของการไม่ปฏิบัติหน้าที่จัดส่งรายงานกิจการของหัวหน้า
พรรค และผลกระทบที่เกิดแก่มวลหมู่สมาชิกทั้งหมดของพรรคการเมืองนั้นคือ ถูกปิด

ช่องทางการมีส่วนร่วมสร้างและแสดงออกซึ่งเจตนารมณ์ทางการเมืองแล้ว เห็นได้ชัดว่า
0 มิได้สมดุล-ได้สัดส่วนกันเลยแม้แต่น้อย โดยมิพักต้องพิจารณาถึงผลทางกฎหมายอื่นๆ

63
ที่จะติดตามต่อเนื่องจากการยุบพรรคการเมืองนั้นเลย ดังที่ ศาสตราจารย์ ดร. สุจิต
บุญบงการ ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ระบุไว้ในคดีหนึ่งว่า

“...บทลงโทษของการไม่ดำเนินการ... โดยให้ยุบพรรคและหัวหน้าพรรคต้อง
ระวางโทษปรับเป็นเงินไม่เกินหนึ่งแสนบาท รวมทั้งกรรมการบริหารพรรคที่ถูกยุบ
ไม่สามารถตั้งพรรคการเมืองได้อีกเป็นเวลา 5 ปีนั้น ค่อนข้างรุนแรงเกินไป และไม่มี
ข้อความเปิดช่องให้มีการผ่อนปรนการลงโทษหรือผ่อนโทษหนักเป็นเบา...” 64

62 เทียบมาตรา 31 วรรคสอง ซึ่งอาจมีข้อโต้แย้งว่ามาตรานี้เป็นกรณีหัวหน้า กรรมการไม่ทำตามนโยบาย
ข้อบังคับพรรค แต่โดยตรรกะแล้ว เพียงแค่การไม่ปฏิบัติตามข้อบังคับพรรค ก็ยังสั่งให้ออกจากตำแหน่งได้ แล้ว
เหตุไฉนการไม่ทำตามหน้าที่ที่กฎหมายกำหนด จึงจะสั่งให้บุคคลดังกล่าวออกจากตำแหน่งไม่ได้ แต่ทั้งนี้ เพื่อ
ความชัดเจน เห็นควรให้มีการแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายพรรคการเมืองต่อไป
63 ผลทางกฎหมายที่สืบเนื่องจากการยุบพรรคการเมืองเพียงเพราะไม่จัดส่งรายงานกิจการภายในกำหนด
ได้แก่ (1) การห้ามกรรมการบริหารพรรคการเมืองที่ถูกยุบไปนั้นจดแจ้งจัดตั้งพรรคการเมืองหรือเป็นกรรมการ
บริหารพรรคอื่นเป็นเวลา 5 ปี (2) สมาชิกพรรคที่เป็น ส.ส. ต้องหาสังกัดพรรคการเมืองใหม่ มิเช่นนั้น ขาดจาก
สมาชิกภาพ ส.ส. (3) หากมิได้ระบุไว้ให้โอนให้แก่องค์กรสาธารณกุศลใด ทรัพย์สินของพรรคที่ถูกยุบไปภายหลัง
จากชำระบัญชีเสร็จแล้ว ย่อมตกเป็นของกองทุนเพื่อการพัฒนาพรรคการเมือง โปรดดู ร.ธ.น., ม. 106 (8) และ
พรป. พรรคการเมือง 2550, ม. 96 – 97.
64 คำวินิจฉัยของนายสุจิต บุญบงการ ในคดีพรรคถิ่นไทย – ศร. ที่ 1/2545 ลงวันที่ 10 มกราคม 2545
[รจ. ล. 119 ต. 90ก (16 กันยายน 2545) น. 1 – 158] น. 85 – 86; แต่ทั้งนี้ ผู้วิจัยมีข้อสังเกตต่อไปอีกว่า
ท่านเป็นหนึ่งในตุลาการเสียงข้างมากที่สั่งให้ยุบพรรคการเมืองดังกล่าว.