Page 54 - kpiebook66023

มาตรการทางกฎหมาย : ศึกษารูปแบบนิติบุคคลที่เหมาะสมเพื่อการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

ที่ด าเนินการมากมาย ได้แก่ ธุรกิจกาแฟและแมคคาเดเมีย งานหัตถกรรม คาเฟ่ดอยตุง ธุรกิจการท่องเที่ยว
และการเกษตร อย่างไรก็ตาม ด้วยรูปแบบมูลนิธิเพียงอย่างเดียวนั้นไม่สามารถจะด าเนินกิจการขนาดใหญ่ได้

มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงจึงต้องสร้างแบรนด์ธุรกิจเพื่อสังคม “ดอยตุง” เพื่อมาบริหารจัดการทางธุรกิจโดยเฉพาะ
96
ปัจจุบันไม่ได้มีมูลนิธิที่ประสบความส าเร็จเช่นนี้มากนัก หากประเทศไทยต้องการส่งเสริมให้มูลนิธิสามารถหา
รายได้จากการพึ่งพาตลาดมากขึ้น ในระยะยาวแล้วจ าเป็นจะต้องมีการพัฒนากฎหมายขึ้นใหม่ ดังตัวอย่าง
กฎหมายของสหราชอาณาจักร เช่น CIC และ CIO และสหรัฐอเมริกา เช่น L3C และ B Corp เป็นต้น

4.4 วิสำหกิจเพื่อสังคมในรูปแบบบริษัทจ ำกัด

วิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทยที่จัดตั้งในรูปแบบบริษัทจ ากัดมีจ านวนมากที่สุดหากเปรียบเทียบ
กับรูปแบบองค์กรประเภทอื่น เช่น มูลนิธิ สมาคม ห้างหุ้นส่วน และสหกรณ์ ซึ่งก็เป็นไปตามพัฒนาการ
97
ของวิสาหกิจเพื่อสังคมทั่วโลก อาจสังเกตได้จากการออกกฎหมายรูปแบบองค์กรลูกผสมต่าง ๆ ก็เริ่มต้น

จากกฎหมายองค์กรธุรกิจ โดยเฉพาะกฎหมายบริษัท ตามที่ได้ศึกษากฎหมายของสหราชอาณาจักรและ
สหรัฐอเมริกาในบทที่ 3 ท าให้เห็นว่าในต่างประเทศนั้นมีรูปแบบองค์กรที่หลากหลายอย่างมาก
ส าหรับประเทศไทยนั้น มีรูปแบบบริษัทเพียงประเภทเดียว ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น (1) บริษัทเอกชนจ ากัด
ภายใต้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ป.พ.พ.) และ (2) บริษัทมหาชนจ ากัด ภายใต้พระราชบัญญัติ

98
บริษัทมหาชนจ ากัด พ.ศ. 2535 แต่ในกรณีที่กฎหมายว่าด้วยบริษัทมหาชนจ ากัดไม่ได้ก าหนดไว้
ก็ให้น า ป.พ.พ. ซึ่งเป็นบทกฎหมายทั่วไปมาบังคับใช้แทน เช่น มติพิเศษตามที่ก าหนดไว้ใน ป.พ.พ.
99
มาตรา 1194 อย่างไรก็ตาม หัวข้อ 4.4 จะพูดถึงเฉพาะบริษัทเอกชนตาม ป.พ.พ. เท่านั้น เพราะปัจจุบันยังไม่มี
วิสาหกิจเพื่อสังคมที่เป็นบริษัทมหาชนจ ากัด ส่วนใหญ่จะเป็นวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs)
ข้อจ ากัดที่เด่นชัดที่สุดของวิสาหกิจเพื่อสังคมที่เป็นบริษัทคือ การท าให้สาธารณชนมั่นใจว่าบริษัทมี

เป้าหมายสูงสุดคือ การท าเพื่อประโยชน์ของสังคม ไม่ใช่การสร้างก าไรสูงสุดแก่ผู้ถือหุ้น แต่ในขณะเดียวกัน
ก็ต้องพยายามดึงดูดนักลงทุนหลากหลายประเภททั้งที่ไม่คาดหวังผลตอบแทนเป็นหลัก และที่คาดหวัง
ผลตอบแทนที่เหมาะสมและคุ้มค่ากับการลงทุน ทั้งยังต้องรักษาภาพลักษณ์ที่ไม่ใช่ทั้งองค์กรไม่แสวงหา

ก าไรแบบดั้งเดิมที่พึ่งพาเงินบริจาค และไม่ใช่องค์กรธุรกิจที่เอาเปรียบลูกค้าหรือผู้บริโภค และก็ยังต้องมี
ความสามารถเพียงพอที่จะแข่งขันกับธุรกิจสายหลักได้เพื่อที่กิจการของตนอยู่รอดได้ สิ่งเหล่านี้คือความ
ยากล าบากอย่างมากของบริษัทที่ต้องการท าเพื่อประโยชน์ต่อสังคม

96 https://www.doitung.com/
97 ส านักงานส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม. (n.d.) ประกาศรายชื่อกิจการที่จดทะเบียนเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคม.
https://www.osep.or.th/ดาวน์โหลด/
98 พระรำชบัญญัติบริษัทมหำชนจ ำกัด พ.ศ. 2535 มำตรำ 146 บริษัทตั้งแต่สองบริษัทขึ้นไป หรือบริษัทกับบริษัทเอกชน
จะควบกันเป็นบริษัทก็ได้โดยที่ประชุมผู้ถือหุ้นของแต่ละบริษัทที่จะควบกันลงมติด้วยคะแนนเสียงไม่น้อยกว่าสามในสี่ของ
จ านวนเสียงทั้งหมดของผู้ที่หุ้นซึ่งมาประชุมและมีสิทธิออกเสียงลงคะแนน และในกรณีที่เป็นการควบกับบริษัทเอกชนต้อง
มีมติพิเศษตามที่ก าหนดไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
99 ประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ มำตรำ 1194 การใดที่กฎหมายก าหนดให้ต้องท าโดยมติพิเศษ ที่ประชุมใหญ่ต้อง
ลงมติในเรื่องนั้นโดยคะแนนเสียงข้างมากไม่ต่ ากว่าสามในสี่ของจ านวนเสียงทั้งหมดของผู้ถือหุ้นที่มาประชุมและมีสิทธิออก 39
เสียงลงคะแนน