Page 10 - kpiebook66023

มาตรการทางกฎหมาย : ศึกษารูปแบบนิติบุคคลที่เหมาะสมเพื่อการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม

ครอบคลุมองค์กรทั้งหมดจึงเป็นไปได้ยากมาก ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดการจ ากัดหรือกีดกันรูปแบบองค์กรบาง
ประเภทออกไปจากการเป็นวิสาหกิจเพื่อสังคมได้ แนวคิดหลักที่เกี่ยวข้องกับความหลากหลายของรูปแบบ
องค์กรส าหรับวิสาหกิจเพื่อสังคม มีดังนี้

2.1 แนวคิดว่ำด้วยกำรพึ่งพำตลำดและกำรผสมผสำนแหล่งทรัพยำกร (Market Reliance and

Resource Mix)
ผลงานทางวิชาการและวาทกรรมเกี่ยวกับวิสาหกิจเพื่อสังคมจ านวนมากได้น าแนวคิดว่าด้วย

กิจกรรมด้านตลาดมาอธิบายลักษณะเด่นประการหนึ่งของวิสาหกิจเพื่อสังคม กล่าวคือ วิสาหกิจเพื่อสังคม
ควรต้องมีการสร้างรายได้จากตลาด หรือจากการประกอบธุรกิจโดยทั่วไป ซึ่งท าให้บางประเทศมีการ
ก าหนดเป็นอัตราส่วนรายได้ของวิสาหกิจเพื่อสังคม เช่น พระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคมของ
ประเทศไทยมีการก าหนดอัตราส่วนรายได้ของวิสาหกิจเพื่อสังคมว่า อย่างน้อยร้อยละ 50 ของรายได้จะต้อง

5
มาจากการขายสินค้าหรือบริการในตลาด แต่ Defourney, Nyssens และ Brolis ชี้ว่า การก าหนดเช่นนั้น
มักไม่สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงในหลายประเทศ และยังมิได้เป็นแนวทางอันเป็นที่ยอมรับโดยส านัก
6
ความคิดทั้งหมดด้วย อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันเป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่า ระดับการพึ่งพาตลาดเป็น
ประเด็นส าคัญในการท าความเข้าใจแนวคิดเกี่ยวกับวิสาหกิจเพื่อสังคม เพราะวิสาหกิจเพื่อสังคมเป็นองค์กร
ลักษณะลูกผสมแบบใหม่ ซึ่งไม่ใช่ทั้งองค์กรที่ไม่แสวงหาก าไรเลย เช่น มูลนิธิ หรือองค์กรที่แสวงหาก าไร
สูงสุด เช่น บริษัท ดังนั้น ที่มาของแนวคิดดังกล่าวจึงปรากฏอยู่ในค านิยามของวิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศ
ต่าง ๆ รวมถึงประเทศไทยด้วย
การผสมผสานของแหล่งทรัพยากรที่หลากหลาย เช่น รายได้จากตลาด เงินให้เปล่าจากภาครัฐ

หรือเงินบริจาคเพื่อการกุศล ท าให้สามารถแยกความแตกต่างระหว่างกิจกรรมซึ่งรายได้จากตลาด (market
income) เป็นรายได้หลัก กิจกรรมที่แหล่งรายได้ไม่ได้มาจากตลาด เช่น เงินสนับสนุนจากภาครัฐ หรือเงิน
บริจาคโดยสมัครใจ เป็นทรัพยากรหลัก และกิจกรรมซึ่งเกิดจากการผสมผสานของแหล่งรายได้จาก

หลากหลายที่มา มีลักษณะเป็นทรัพยากรลูกผสม (hybrid resources) ทั้งส่วนที่หาเองและส่วนที่ได้เปล่า
ถือเป็นแหล่งรายได้ส าคัญของวิสาหกิจเพื่อสังคม เพื่อที่จะสามารถก าหนดความสมดุลระหว่างภารกิจทาง
7
สังคมและเสถียรภาพด้านการเงินได้อย่างยั่งยืน
รูปแบบองค์กรของวิสาหกิจเพื่อสังคมที่เกิดขึ้นจากแนวคิดว่าด้วยการพึ่งพาตลาดและการผสม

ผลานแหล่งทรัพยากร ซึ่งก็คือแหล่งที่มาของรายได้เป็นหลัก คือ องค์กรไม่แสวงหาก าไรเดิมที่พยายามจะ
เปลี่ยนแปลงแนวทางการหารายได้หรือทรัพยากรรูปแบบใหม่ โดยเฉพาะจากการประกอบกิจการหรือการ
พึ่งพาตลาดมากกว่าการพึ่งพาเงินบริจาคหรือเงินช่วยเหลือจากภาครัฐเป็นหลักอย่างเดียว รูปแบบองค์กร
เหล่านี้มีลักษณะที่เรียกว่า “commercial non-profit” ซึ่งเป็นองค์กรลูกผสมประเภทหนึ่งที่พยายามสร้าง

5 พระรำชบัญญัติส่งเสริมวิสำหกิจเพื่อสังคม มำตรำ 5(2) มีรายได้ไม่น้อยกว่าร้อยละห้าสิบมาจากการจ าหน่ายสินค้า
หรือการบริการ...
6 Jacques Defourny, Marthe Nyssens, and Olivier Brolis. (2020). Testing Social Enterprise Models Across
the World: Evidence From the “International Comparative Social Enterprise Models (ICSEM) Project”.
Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 50(2), pp. 420-440. 15
7 Dees, supra note 4.