Page 5 - kpiebook66023
P. 5
มาตรการทางกฎหมาย : ศึกษารูปแบบนิติบุคคลที่เหมาะสมเพื่อการส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม
บทที่ 1
บทน ำ
1.1 ที่มำและสภำพปัญหำ
วิสาหกิจเพื่อสังคม (social enterprise) เป็นรูปแบบการประกอบกิจการที่มิได้มุ่งแสวงหาก าไร
สูงสุดเช่นเดียวกับการประกอบธุรกิจแบบดั้งเดิม แต่มีวัตถุประสงค์ส าคัญที่จะสร้างประโยชน์ให้กับสังคม
และชุมชน และเพื่อแก้ปัญหาสังคมต่าง ๆ ทั้งเข้าช่วยเหลือกลุ่มผู้ด้อยโอกาสมากมายที่ภาครัฐไม่สามารถเข้า
แก้ปัญหาได้อย่างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ บทบาทของวิสาหกิจเพื่อสังคมจึงมีความส าคัญอย่างมาก เพราะ
เป็นภาคส่วนที่มีความหลากหลายและสามารถเติมเต็มการท างานของภาครัฐและภาคเอกชนให้มีความ
สมบูรณ์ยิ่งขึ้น ดังนั้น วิสาหกิจเพื่อสังคมจึงเป็นองค์กรรูปแบบหนึ่งที่มีความส าคัญอย่างมากในภาคส่วนที่
สาม (Third Sector) หรือภาคประชาสังคม (Civil Society) หรือภาคเศรษฐกิจฐานราก (Social
Economy) ในหลายประเทศจึงได้มีการออกนโยบายเพื่อส่งเสริมการเติบโตของวิสาหกิจเพื่อสังคม และมี
การพัฒนาระบบนิเวศส าหรับวิสาหกิจเพื่อสังคมเพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืนและเป็นเครื่องมือหนึ่งใน
การช่วยแก้ไขปัญหาสังคม ดังนั้น วิสาหกิจเพื่อสังคมจึงไม่ได้เกิดขึ้นมาเพื่อ “แทนที่” รูปแบบองค์กรเดิมที่มีอยู่
แต่เป็นการ “เติมเต็ม” ส่วนที่ยังขาด รวมถึงการน านวัตกรรมรูปแบบใหม่มาใช้ในการประกอบกิจการ
ท าให้บางครั้งวิสาหกิจเพื่อสังคมได้รับเรียกว่าเป็น องค์กรลูกผสม (hybrid organisation) ซึ่งเป็นการ
ผสมผสานวัตถุประสงค์ส าคัญสามด้านเข้าด้วยกัน ได้แก่ ด้านสังคม ด้านสิ่งแวดล้อม และด้านการสร้าง
1
รายได้ (triple bottom line)
การพัฒนาทางกฎหมายส าหรับวิสาหกิจเพื่อสังคมเป็นสิ่งที่จ าเป็น เนื่องจากกฎหมายนอกจากจะมี
บทบาทในการควบคุมก ากับการประกอบการของวิสาหกิจเพื่อสังคมให้เป็นไปโดยเรียบร้อยแล้ว กฎหมาย
ยังมีบทบาทส าคัญในการอ านวยความสะดวกและส่งเสริมในเรื่องสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ ด้วย อย่างไรก็ตาม
การออกแบบกฎหมายว่าด้วยวิสาหกิจเพื่อสังคมนั้น สามารถท าได้หลายรูปแบบ เช่น การปรับปรุงแก้ไข
กฎหมายเดิมที่มีอยู่ให้สามารถรองรับการประกอบการของวิสาหกิจเพื่อสังคม เช่น สหราชอาณาจักรมีการ
แก้ไขกฎหมายบริษัทโดยการเพิ่มประเภทของบริษัท เรียกว่า บริษัทเพื่อประโยชน์ชุมชน (Community
Interest Company) หรือกฎหมายบริษัทจ ากัดความรับผิดมุ่งหวังก าไรต่ า (Low-Profit Limited Liability
Company) ของสหรัฐอเมริกา โดยมีลักษณะพิเศษในเรื่องการก าหนดให้บริษัทมีวัตถุประสงค์เพื่อสังคม
ควบคู่ไปกับการแสวงหาก าไร นอกจากนี้ ยังมีการออกเป็นกฎหมายเฉพาะที่มีการก าหนดค านิยามตาม
กฎหมายของค าว่า “วิสาหกิจเพื่อสังคม” เช่น พระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม พ.ศ. 2562 ของ
ประเทศไทย และรัฐบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม (Social Enterprise Promotion Act – Act No.
8217, 2007) ของสาธารณรัฐเกาหลี (เกาหลีใต้) เป็นต้น
10
1 John Pearce. (2003). Social Enterprise in Anytown. London: Calouste Gulbenkian Foundation.
