Page 62 - kpiebook65043
P. 62
62 สรุปการประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 23
ประชาธิปไตยในภูมิทัศน์ใหม่
(The New Democracies) นั้น อาจเดินไปไม่ถึงจุดที่หลาย ๆ คนคิดฝันไว้แต่แรก
แต่ขณะเดียวกันระบอบดังกล่าวก็มิได้ล้มลงกลับคืนสู่ความเป็นเผด็จการเต็มรูป โดยเฉพาะ
ไม่ใช่การหวนคืนสู่ระบอบทหารแบบเก่า แต่ผู้นำทหารจำเป็นต้องอาศัยการเลือกตั้งมาเป็น
เครื่องมือในการเข้าสู่อำนาจ
ในอีกด้านหนึ่ง กระแสของโลกเองก็มีอิทธิพลต่อกระบวนการสร้างประชาธิปไตยทั้งใน
เวทีโลกและในเวทีของแต่ละประเทศ ดังเช่นที่เราเห็นถึงกระแสโลกาภิวัตน์ที่ก่อให้เกิดกระแส
ประชาธิปไตยในยุคหลังสงครามเย็นมาแล้ว แต่ในปัจจุบัน กระแสโลกเริ่มสวิงไปสู่ความไม่เป็น
ประชาธิปไตย พร้อมกันนี้เราก็ได้เห็น การเกิดการปกครองระบอบอำนาจนิยม หรือ
ระบอบกึ่งอำนาจนิยมในหลายประเทศ ดังนั้น เราคงต้องยอมรับความจริงประการสำคัญว่า
ความฝันใหญ่ของนักประชาธิปไตยหลังการสิ้นสุดของสงครามเย็นอาจจะไม่ได้สมหวัง จนบางที
อาจกลายเป็น “ฝันค้าง” ได้ด้วยเช่นในกรณีการเปลี่ยนผ่านที่ล้มลุกคลุกคลานในไทยที่ยังคง
ต้องเผชิญกับการรัฐประหารไม่จบ โดยเฉพาะรัฐประหาร พ.ศ. 2549 และ พ.ศ. 2557
ในอีกด้านของปัญหา การสิ้นสุดของการเผชิญหน้าระหว่างรัฐมหาอำนาจใหญ่ส่งผล
อย่างสำคัญที่ทำให้ประชาธิปไตยกลายเป็นกระแสการเมืองหลักเพียงกระแสเดียวของเวทีโลก
เพราะลัทธิคอมมิวนิสต์และลัทธิสังคมนิยมที่เป็นคู่แข่งขันในทางการเมืองได้สิ้นสุดพลัง
ทางการเมืองลง ฉะนั้น จึงเป็นความหวังอย่างมากในขณะนั้นว่า สภาวะดังกล่าวจะกลายเป็น
โอกาสของการสร้างประชาธิปไตยอย่างแท้จริง แต่ในโลกที่เป็นจริง กลับเกิดความท้าทาย
ชุดใหม่ที่การก้าวไปบนถนนสายประชาธิปไตยนั้น อาจเป็นเพียงการเดินทางที่หยุดลงระหว่างทาง
แม้จะเดินหน้าไม่ได้อย่างที่หวัง แต่ก็ไม่ถอยหลังกลับไปทั้งหมด
ถ้าเช่นนั้นแล้ว ผลพวงที่ตามมาจากสิ่งที่กล่าวมาข้างต้นย่อมจะส่งผลกระทบต่อความเป็นไป
ของการเมืองในอนาคตอย่างแน่นอน
เมื่อโลกก้าวเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 เรายังคงเห็นการรัฐประหารในหลายประเทศ และอาจ
ต้องเรียกว่าเป็นการรัฐประหารของการเมืองแบบเก่า แต่เกิดในบริบทของเวลาใหม่ ในอีกส่วน
ก็เป็นที่น่าเสียดายในกรณีของประเทศไทยซึ่งหลายคนเคยคาดหวังว่า หลังจากการเปลี่ยนผ่าน
ของกระแสโลกในยุคหลังสงครามเย็นแล้ว สังคมไทยจะอยู่ในบริบทที่เป็นตัวอย่างของการสร้าง
การแสดงปาฐกถานำ ดูเหมือนว่าสังคมไทยจะติดกับดักของตนเอง การเมืองไทยตกอยู่ในวังวนของระบอบอำนาจนิยม
ประชาธิปไตยในภูมิภาคจนกลายเป็น “ตัวแบบการเมือง” หนึ่งในกระแสโลก แต่สุดท้ายแล้ว
ในขณะที่การเมืองของโลกชุดหนึ่งเกิดการเปลี่ยนผ่านที่ทำให้ระบอบการเมืองเป็นแบบ
พันทาง แต่ในการเมืองของโลกอีกชุดหนึ่งที่ไม่ค่อยมีระดับการพัฒนาทางการเมือง กลับติด
“กับดัก” ของระบอบอำนาจนิยมแบบเดิมคือ เป็นระบอบอำนาจนิยมภายใต้รัฐบาลทหาร
ซึ่งเป็นระบอบอำนาจนิยมที่อยู่ภายใต้การควบคุมของกองทัพในแบบที่สังคมไทยคุ้นเคยมาแล้ว
ดังนั้น ในสภาวะเช่นนี้ ยุทธศาสตร์ของการเปลี่ยนผ่านสู่ประชาธิปไตยจึงเป็นโจทย์ใหญ่ที่สำคัญ
