Page 322 - kpiebook65024
P. 322
321
2. หลักการพื้นฐานของการควบคุมตรวจสอบการใช้
อ�านาจรัฐ
ภายใต้หลัก “นิติรัฐ” หรือหลักการปกครองภายใต้กฎหมาย รัฐและองค์กร
ของรัฐในฐานะผู้มีอ�านาจปกครองล้วนแล้วแต่ตกอยู่ภายใต้บังคับของกฎหมายที่ตรา
ขึ้นใช้บังคับภายในรัฐนั้น เช่นเดียวกันกับประชาชนที่อยู่ใต้อ�านาจปกครอง โดยรัฐหรือ
องค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐอาจใช้อ�านาจโดยมิชอบด้วยกฎหมายเป็นเหตุให้
กระทบต่อสิทธิเสรีภาพของประชาชนได้ ดังนั้น ประเทศที่ปกครองภายใต้หลักนิติรัฐ
จึงจ�าต้องมีระบบการควบคุมการใช้อ�านาจขององค์กรของรัฐที่มีประสิทธิภาพเพื่อ
เป็นหลักประกันสิทธิเสรีภาพให้แก่ประชาชน ซึ่งเมื่อพิจารณาจากหลักการปกครอง
โดยกฎหมายดังกล่าว อาจสามารถจ�าแนกหลักการพื้นฐานที่ส�าคัญที่เกี่ยวข้องกับ
การควบคุมตรวจสอบการใช้อ�านาจของรัฐได้เป็น 3 กรณี ดังนี้
2.1 หลักการแบ่งแยกอ�านาจ
(Separation of Power)
หลักการแบ่งแยกอ�านาจเป็นหลักการพื้นฐานในกฎหมายมหาชน ที่อธิบายถึง
ความส�าคัญของอ�านาจอธิปไตยหรืออ�านาจปกครองตนเองของประชาชน ซึ่งได้มอบ
ให้กับ “ผู้ปกครอง” เป็นผู้ใช้อ�านาจแทนประชาชน ซึ่งในที่นี้ย่อมหมายความถึงรัฐ
นั่นเอง ความส�าคัญของหลักการนี้อธิบายว่า อ�านาจปกครองที่ประชาชนมอบให้แก่รัฐนั้น
เป็นการมอบอ�านาจเพื่อให้รัฐในฐานะผู้แทนประชาชนเป็นผู้ใช้อ�านาจนั้นในการจัดท�า
บริการสาธารณะในด้านต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม เพื่อให้รัฐในฐานะผู้ใช้อ�านาจปกครอง
ไม่ใช้อ�านาจนั้นจนเกินขอบเขตหรือใช้โดยปราศจากกฎหมายให้อ�านาจ ตลอดจน
เพื่อควบคุมตรวจสอบการใช้อ�านาจของรัฐดังกล่าว จึงจ�าต้องแบ่งการใช้อ�านาจปกครอง
