Page 50 - kpiebook64011
P. 50
และการแข่งขันระหว่างพรรคการเมือง การไม่มีความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์ รวมทั้งอุปสรรคจากกลุ่ม
อื่น ๆ ทางสังคมและวัฒนธรรมที่ไม่เอื้อให้กับองค์กรแบบจักรกลฯ แต่กระนั้นก็ดีการไม่มีระบบพรรคการเมืองที่
การเมืองจักรกลเป็นส่วนหนึ่งนั้น ก็ยังมีเรื่องของความสัมพันธ์แบบจงรักภักดี การอุปถัมภ์ และการให้
ประโยชน์ต่างตอบแทนแบบเดียวกันกับการเมืองแบบจักรกลของอเมริกา และถือว่าการเมืองแบบจักรกลเช่นนี้
ก็มีอิทธิพลต่อการเมืองของประเทศโลกที่สาม
ในงานชิ้นหลัง ๆ ของเวียงรัฐ เนติโพธิ์ (2558) เวียงรัฐ เนติโพธิ์แยกระบบจักรกลการเมืองออกจาก
ระบบเจ้าพ่อ (atomized godfather) โดยจักรกลการเมืองนั้นเวียงรัฐมองว่าเป็นระบบหัวคะแนนและการ
แลกเปลี่ยนความสัมพันธ์และตอบแทนผลประโยชน์ซึ่งกันและกัน ตั้งแต่งบประมาณ การให้สัมปทานธุรกิจ
และต าแหน่งการงานต่าง ๆ หรือสิ่งของเงินทอง แต่จุดส าคัญคือระบบจักรกลการเมืองนั้นเริ่มหมดความส าคัญ
ลงเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคม โดยมีการเลื่อนชั้นทางสัคมและการเมือง หัวคะแนนสามารถเลื่อนชั้นไป
เป็นนักการเมืองท้องถิ่น และไปเป็นผู้น าของจักรกล และชนชั้นล่างปรับเปลี่ยนไปเป็นชนชั้นกลาง ขณะที่ระบบ
เจ้าพ่อแบบของไทยนั้นเป็นระบบอ านาจที่ไม่เป็นทางการที่ครอบคลุมพื้นที่ระดับจังหวัดหรือภูมิภาค มัก
เกี่ยวข้องกับธุรกิจที่ไม่ชอบธรรม การแลกเปลี่ยนผลประโยชนน์ในหลายระดับเกิดขึ้นในการเมืองแบบนี้แต่มี
ความไม่ชอบธรรมในการตอบแทนทางธุรกิจ มีการปกป้องกันจากอ านาจรัฐ และอุปถัมภ์ประชาชนรากหญ้า
ระบบการจัดองค์กรเป็นระบบพวกพ้อง ไม่มีการรวมกลุ่มที่ชัดเจน ไม่มีการเลื่อนล าดับชั้น เว้นแต่จะใช้ความ
รุนแรงในการเลื่อนชั้น เช่น (ลอบ) สังหาร อีกทั้งระบบเจ้าพ่อไม่ได้ยึดโยงกับพรรคการเมืองอย่างชัดเจน
กล่าวโดยสรุปแม้ว่าการศึกษาในเรื่องจักรกลทางการเมืองจะท าให้เราได้เห็นการจัดวางเครือข่ายของ
ความสัมพันธ์ในแบบการจัดองค์กรทางการเมืองในท้องถิ่นหรือโครงสร้างอ านาจในท้องถิ่น แต่สุดท้ายงานของ
เวียงรัฐ เนติโพธิ์ชิ้นหลัง (2558) กลับให้ความส าคัญกับการท าความเข้าใจการเมืองในมิติของการเลือกตั้งโดย
เน้นไปที่การถกเถียงในเรื่องระบบอุปถัมภ์และการเมืองในรูปแบบอื่นที่ไม่ใช่ระบบอุปถัมภ์ โดยมองว่าจักรกล
การเมืองเป็นเรื่องที่ไม่ใช่การเมืองท้องถิ่นของไทย (อีกต่อไป) อาจเพราะว่าพรรคการเมืองมีบทบาทมากขึ้นใน
ท้องถิ่นตั้งแต่ยุคไทยรักไทย และการฟันธงว่าระบบเจ้าพ่อของไทยกับผู้น าจักรกล (boss) นั้นไม่เหมือนกัน ค า
ว่าจักรกลจึงเป็นเพียงค าเปรียบเปรยมากกว่าการเปรียบเทียบ ในความหมายที่ว่าค าว่าจักรกลเป็นการอธิบาย
การมีอยู่ซึ่งระบบหัวคะแนน แต่จุดเน้นของงานคือการอธิบายการเกิดขึ้นของระบบการเมืองในท้องถิ่นแบบ
ใหม่ที่ไม่ใช่มีแต่การเมืองแบบระบบอุปถัมถ์ อันเนื่องมาจากการกระจายอ านาจที่เปิดให้ผู้เล่นใหม่ ๆ เข้าสู่
สนามทางการเมืองท้องถิ่นได้
ในงานวิจัยฉบับนี้ต้องการจะน าเอากรอบการศึกษาเรื่องจักรกลทางการเมืองเข้ามาศึกษาการเมือง
ท้องถิ่นในมิติของการเลือกตั้งอีกครั้งหนึ่ง เหตุผลส าคัญก็คือการศึกษาระบบอุปถัมภ์นั้นไม่สามารถแยกขาดจาก
การท าความเข้าใจจักรกลการเมืองได้ แต่การเข้าใจจักรกลการเมืองในรอบนี้จะแตกต่างจากกรอบคิดที่น าเสนอ
โดยเวียงรัฐ เนติโพธิ์ ด้วยว่าการท าความเข้าใจการเมืองแบบจักรกล/จักรกลการเมืองนี้ไม่ต้องการอธิบายง่าย ๆ
ว่า จักรกลการเมืองในประวัติศาสตร์การเมืองอเมริกานั้นเท่ากับระบบเจ้าพ่อของไทยหรือไม่ แต่ต้องการ
อธิบายจักรกลการเมืองของไทยในปัจจุบัน ซึ่งงานวิจัยนี้มีสมมติฐานว่ามีลักษณะที่ไม่ใช่ทั้งการเมืองแบบจักรกล
ในอดีตของอเมริกา และเจ้าพ่อในการเมืองไทยก่อนปี พ.ศ. 2540
เหตุผลส าคัญที่งานวิจัยต้องการท าความเข้าใจพลวัตของจักรกลการเมือง หรืออย่างน้อยไม่ทิ้งเรื่อง
ของจักรกลการเมืองออกจากเรื่องของระบบอุปถัมภ์ เพราะค าอธิบายเรื่องระบบอุปถัมภ์มักจะสนใจ
โครงการศึกษาการเลือกตั้งระดับท้องถิ่น ปี 2563: การเลือกตั้งสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดและนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดสมุทรปราการ 32
