Page 49 - kpiebook64011

สหรัฐอเมริกา เพื่อเข้าใจในเชิงเปรียบเทียบกับปรากฏการณ์เจ้าพ่อในการเมืองท้องถิ่นไทย เวียงรัฐ เนติโพธิ์
อธิบายว่า การเมืองแบบจักรกล (machine politics) หรือแบบ bossism เป็นลักษณะเฉพาะของการเมือง

ของนคร (city politics) ในอเมริกาในครึ่งหลังของศตวรรษที่ 19 จนถึงครึ่งแรกของศตวรรษที่ 20 เช่น
นิวยอร์กและชิคาโก้

การเมืองแบบจักรกลนั้นกล่าวถึงองค์กรที่เรียกว่าจักรกลการเมือง (political machine) ที่ท าหน้าที่
ในการหาคะแนนเสียงและรักษาฐานคะแนนเสียงของนักการเมือง เปรียบได้กับระบบหัวคะแนนของไทย แม้ว่า
สิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้นทั่วโลก แต่กรณีของสหรัฐอเมริกานั้นมีลักษณะเฉพาะคือเป็นส่วนหนึ่งของการเมืองระบบ
พรรค (party politics) และมีการแข่งขันกันอย่างเข้มข้นระหว่างปี ค.ศ. 1829-1837 โดยฐานเสียงสนับสนุน

การเมืองแบบนี้ขึ้นอยู่กับชาติพันธุ์ที่มีอยู่หลากหลายในเมืองใหญ่ มากกว่าจะขึ้นอยู่กับชนชั้น ด้วยว่าการอพยพ
ของผู้คนมากหน้าหลายตาเข้ามาในพื้นที่เมืองนั้นมาพร้อมกับการขยายสิทธิการเลือกตั้งให้คนเหล่านั้น และ
พวกเขาจ าต้องพึ่งพากลไกของระบบจักรกลในการปรับตัวในสังคมใหม่ (เวียงรัฐ เนติโพธิ์, 2542)

อีกมิติหนึ่งที่น่าสนใจก็คือค าว่า “จักรกล” นั้นมีความหมายไปในทางลบ มีนัยยะถึงการคอร์รัปชัน
และเกี่ยวพันกับสิ่งที่ผิดกฎหมาย เวียงรัฐ เนติโพธิ์แปลค าว่า boss ว่าเจ้าพ่อ และมองว่าโครงสร้างการจัด
องค์กรของจักรกลการเมืองมีสายการบังคับบัญชาที่ชัดเจน เช่นกัปตันหน่วยเลือกตั้ง (precinct captain) ก็คือ

หัวคะแนน โดยหัวหน้าใหญ่ก็คือ boss ซึ่งอาจจะเป็นคน ๆ หนึ่ง หรือคนกลุ่มเล็ก ๆ ที่มีการจัดตั้งอย่างดี และ
โครงสร้างขององค์กรนี้มีการใช้ความสัมพันธ์ส่วนตัวสูงโดยกัปตันนั้นจะมีความคุ้นเคยกับท้องที่ของตัวเองเป็น
อย่างดี จักรกลมีฐานเป็นส่วนหนึ่งของพรรคการเมืองท าหน้าที่หาคะแนนเสียงให้กับนักการเมืองของตน เพื่อ
เลือกตั้งผู้บริหารท้องถิ่น โดยนักการเมืองเหล่านี้จะใช้ต าแหน่งของตนให้การตอบแทนกับผู้ออกเสียงที่

จงรักภักดีโดยใช้จักรกลการเมืองเป็นตัวส่งผ่านการตอบแทนนี้ โดยการตอบแทนที่ว่าอาจจะเป็นการให้งานท า
การให้บริการสาธารณะ หรือการท าสัญญาธุรกิจกับรัฐบาลท้องถิ่น หรือรูปแบบอื่น ๆ จักรกลการเมืองนี้อาจจะ
มีอยู่ในหลายพื้นที่ แต่มักอยู่ในพื้นที่การปกครองระดับเมือง (ขึ้นไป)

สิ่งที่เราเรียนรู้จากค าจ ากัดความนี้ก็คือเรื่องของความเข้าใจว่า จักรกลเป็นองค์กร มีความเป็นสถาบัน
และมีการก าหนดเป้าหมาย มีนโยบาย มีผู้น า และมีประสิทธิภาพในระดับหนึ่ง รวมทั้งมีการขับเคลื่อนไปใน

พลวัตทางการเมือง และในอีกด้านหนึ่งการเสื่อมถอยของการเมืองแบบจักรกลก็เกิดขึ้นเมื่อจักรกลเหล่านี้ไม่
สามารถท าหน้าที่ให้ฐานคะแนนของเขาได้ อาจเพราะว่าฐานคะแนนซึ่งเป็นผู้อพยพนั้นสามารถปรับตัวเข้าเป็น
พลเมืองในสังคมอเมริกาได้แล้ว มีการเขยิบฐานะทางสังคมของฐานคะแนนเสียงเก่า สื่อมวลชนมีบทบาทมาก
ขึ้นในการรายงานพฤติกรรมทางการเมืองของนักการเมืองในระบบจักรกลนี้ โดยเฉพาะการคอร์รัปชัน และ

ทัศนคติในเรื่องของการคอร์รัปชันของนักการเมืองในระบบจักรกลนั้นเป็นสิ่งที่รับไม่ได้อีกต่อไป (เวียงรัฐ เนติ
โพธิ์, 2542)

ในตอนท้ายของบทความของเวียงรัฐ เนติโพธิ์ (2542) ได้ชี้ให้เหนถึงพลวัตของจักรกลการเมืองกับ
การศึกษาเปรียบเทียบ โดยยกตัวอย่างงานของ Scott (1969 อ้างใน เวียงรัฐ เนติโพธิ์, 2542) ที่พยายามศึกษา
พัฒนาการของจักรกลการเมืองในอเมริกาเพื่อหาตัวแบบมาใช้เป็นแนวทางสู่การศึกษาการใช้อิทธิพลทาง
การเมืองในประเทศเกิดใหม่ในเอเชียและแอฟริกา ซึ่งมีความแตกต่างในแง่บริบทจากอเมริกา ซึ่งอ านาจมี

ลักษณะกระจายตัว ขาดการจัดองค์กรทางสังคม และมีความยากจนของประชากรจ านวนมาก โดยมีข้อค้น
พบว่า เงื่อนไขที่ท าให้การเมืองแบบจักรกลไม่เกิดในประเทศเกิดใหม่ก็คือการขาดพัฒนาการของการเลือกตั้ง

โครงการศึกษาการเลือกตั้งระดับท้องถิ่น ปี 2563: การเลือกตั้งสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดและนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดสมุทรปราการ 31