Page 159 - kpiebook62006
P. 159
153
(2) จุดเด่นที่น่าสนใจของประเทศเยอรมันที่ได้ชื่อว่าเป็นประเทศที่ให้ความส าคัญกับ
การศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมืองคือ การก าหนดให้เป็นภารกิจหลักของสังคมโดยเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญ
เยอรมัน (Basic Law) โดยถือเป็นหน้าที่หลักของรัฐ และภาคประชาชนสังคม โดยที่รัฐต้องให้งบประมาณ
สนับสนุน และเป็นบทบาทหลักที่ต้องด าเนินการ มีการออกกฎหมายว่าด้วยการศึกษาด้านการเมืองใน
ระดับประเทศและระดับมลรัฐ และการจัดตั้งกลไกที่เรียกว่า “ศูนย์กลางศึกษาทางการเมือง” เพื่อท าหน้าที่
เผยแพร่ความรู้ด้านการเมืองการปกครองให้แก่พลเมืองของประเทศ โดยมีความเชื่อมโยงและเป็นตัวกลาง
ระหว่างพรรคการเมือง กับประชาชนทั่วไป ซึ่งคล้ายคลึงกับประเทศสหรัฐอเมริกาที่มีการจัดตั้ง “ศูนย์
การศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง” ในขณะที่ประเทศนอร์เวย์มีกลไกที่น่าสนใจในหลักสูตรการศึกษา กล่าวคือ การ
ก าหนดให้ทุกโรงเรียนมี “สภานักเรียน” โดยบรรจุไว้ในหลักสูตรการศึกษาระดับชาติ หรือกระทั่งประเทศ
ฟินแลนด์ก็มีความน่าสนใจในการให้ตัวแทนครอบครัวมีหน้าที่ร่วมออกแบบแบบหลักสูตรกับสถานศึกษา
รวมถึงให้อิสระแก่องค์กรและสมาคมต่าง ๆ มีส่วนร่วมในการจัดท าแนวทางของหลักสูตรและเนื้อหาสาระการ
เรียนรู้และการฝึกอบรมวิธีการสอนส าหรับครูเพื่อสอนวิชาพลเมือง
ส าหรับประเทศไทยแล้ว พบว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 แทบ
ไม่ได้มีการบัญญัติใช้ค าว่า “พลเมือง” ในรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวเลย มีเพียงมาตราเดียวที่ปรากฏค าว่า
“พลเมือง” คือ มาตรา 71 วรรคสองในหมวดหน้าที่ของรัฐ ที่ก าหนดให้รัฐพึงส่งเสริมและพัฒนาทรัพยากร
มนุษย์ให้เป็นพลเมืองที่ มีคุณภาพและความสามารถสูงขึ้น อย่างไรก็ตาม หากพิจารณาในหมวด 16 การปฏิรูป
ประเทศ มาตรา 258 ก.ด้านการเมือง (1) และ (2) ก็นับเป็นการก าหนดหลักการที่เป็นจุดเริ่มต้นส าคัญที่จะ
น าไปสู่การขับเคลื่อนแนวคิดการสร้างพลเมืองให้เกิดขึ้นให้เป็นมาตรการเชิงนโยบาย และมาตรการทาง
กฎหมายต่อไป
(3) จากการศึกษาพบว่า ทุกประเทศให้ความส าคัญกับการจัดการศึกษาเพื่อสร้างความเป็น
พลเมืองทั้งการศึกษาในระบบและการศึกษานอกระบบ แม้กระทั่งประเทศไทยเอง ก็มีความพยายามในการ
ก าหนด “หน้าที่ของพลเมือง” ไว้ในหลักสูตรการศึกษา จนกระทั่งมีการจัดท าเป็น “ยุทธศาสตร์พัฒนา
การศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมือง พ.ศ.2553-2561” มีการก าหนดคุณสมบัติของความเป็นพลเมืองไทยไว้
6 ประการ ตลอดจนมีการก าหนดไว้ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 อย่างไร
ก็ตาม การก าหนดยุทธศาสตร์ฯ และหลักสูตรดังกล่าว กลับยังไม่สามารถสร้างความเป็นพลเมืองให้เกิดขึ้นทั้ง
ระบบ เป็นเพียงการก าหนดหลักการไว้ แต่ยังไม่ได้น าไปประยุกต์ใช้อย่างจริงจังในทางปฏิบัติ สามารถท าได้
เพียงบางสถานศึกษา/องค์กร หรือเพียงบางรายวิชาหรือบางกิจกรรมในหลักสูตรการจัดการศึกษา ท าให้เห็นได้
