Page 106 - kpiebook62006
P. 106
101
ได้เพียงเป็นผู้เข้าไปร่วมกิจกรรมโครงการต่าง ๆ ของรัฐ ภายใต้บทบาทหรือกรอบที่ภาครัฐได้ก าหนดไว้ แต่มิได้
มีบทบาทในฐานะเป็นตัวละครส าคัญที่มีส่วนในการกระท าทางการเมืองหรือทางนโยบายของรัฐ และผล
ร้ายแรงที่สุดคือท าให้เกิดช่องทางในการทุจริตคอรัปชั่น โดยไม่มีการตรวจสอบจากภาคพลเมือง
งานวิจัยของ ถวิลวดี บุรีกุล และคณะ ได้ท าการศึกษาเกี่ยวกับคุณสมบัติของการเป็นพลเมือง
ไทยที่ประชาชนซึ่งเป็นกลุ่มตัวอย่างให้ความส าคัญสูงที่สุด 5 อันดับแรก คือ การท างานสุจริต การมีความภูมิใจ
ในการเป็นคนไทย การไปใช้สิทธิเลือกตั้ง การเต็มใจที่จะเสียภาษี และการปฏิบัติตามกฎหมาย ในขณะที่คน
ไทยเองมีคุณสมบัติของการเป็นพลเมืองใน 5 อันดับแรก คือ การมีความภูมิใจในการเป็นคนไทย การท างาน
40
แบบสุจริต การไปใช้สิทธิเลือกตั้ง การเต็มใจที่จะเสียภาษี และการปฏิบัติตามกฎหมาย ซึ่งจากผลการ
ศึกษาวิจัยยังสะท้อนสิ่งที่น่าสนใจว่า ประชาชนคิดว่าการสามารถวิเคราะห์และแสดงความคิดเห็นทางการเมือง
และการมีความรู้เกี่ยวกับการเมืองเป็นคุณสมบัติส าคัญประการหนึ่งของความเป็นพลเมือง แต่กลับพบว่า
ประชาชนส่วนใหญ่ที่เป็นกลุ่มตัวอย่างมีคุณสมบัติข้อนี้น้อยมาก
การหล่อหลอมให้ประชาชน โดยเฉพาะเด็กและเยาวชนในประเทศมีความเป็นพลเมืองนั้น จึง
ต้องอาศัยเครื่องมือส าคัญ คือ ระบบการจัดการศึกษาที่ต้องแตกต่างจากที่ผ่านมา เนื่องจากระบบการศึกษา
ของประเทศไทยนั้น มักเป็นสิ่งที่ถูกออกแบบและก ากับโดยระบบการเมืองหรือผู้น าทางการเมือง ซึ่งรัฐไทยใน
อดีตจะเน้นการกล่อมเกลาให้ราษฎรได้เข้าใจหน้าที่ของตนเพื่อตอบสนองต่อรัฐโดยมีรัฐเป็นศูนย์กลางการจัด
การศึกษา โดยเน้นสร้างผลเพื่อรับใช้กลไกของรัฐและเป็นข้าราชการที่ดี ทั้งนี้ คณะผู้วิจัยสามารถสรุปลักษณะ
ความสัมพันธ์ของระบบจัดการศึกษาของประเทศไทย กับระบอบการเมืองการปกครองภายใต้ระบอบ
41
ประชาธิปไตยของประเทศไทย จากงานเขียนของทิพย์พาพร ตันติสุนทร ได้ดังนี้
(1) แผนการศึกษา และหลักสูตรการจัดการศึกษาทุกด้านทุกระดับในประเทศไทยปัจจุบัน
ล้วนมาจากการควบคุมโดยรัฐ ที่มีบทบาทส าคัญในการควบคุมทางสังคม โดยการใช้อ านาจการปกครองบังคับ
ไปในแนวทางเดียวกับอุดมการณ์ของรัฐ ดังนั้น แผนการศึกษา และหลักสูตรการจัดการศึกษาจึงเป็นการรวม
ศูนย์ที่ใช้เป็นการทั่วไปทั้งประเทศ ท าให้ละเลยความส าคัญของชุมชนที่มีความหลากหลายทาง
ภูมิปัญญาท้องถิ่น จึงไม่ได้มีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาเรียนรู้ในแบบวิถีชุมชน ส่งผลให้ชุมชนอ่อนแอและ
40 ถวิลวดี บุรีกุล และคณะ. ความเป็นพลเมืองในประเทศไทย Citizenship in Thailand. เอกสารเผยแพร่ในการประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 13 ณ ศูนย์ประชุมสหประชาชาติ วันที่ 22 – 24 มีนาคม 2555, หน้า 12-14.
41 ทิพย์พาพร ตันติสุนทร, การศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง, (กรุงเทพมหานคร: สถาบันนโยบายศึกษา, 2555), หน้า 20-23.
