Page 152 - kpiebook62005

ฝุ่นควันจากการเผาป่าและไร่ข้าวโพดในภาคเหนือ

ปัญหาหมอกควันจากไฟป่าเริ่มเป็นที่กล่าวถึงในภาคเหนือมาตั งแต่ปี 2550 แต่ข้อมูลเรื่องที่มา สาเหตุ

และวิธีการจัดการฝุ่นยังไม่มีความชัดเจน แม้ในปีดังกล่าวรัฐบาลของพลเอกสุรยุทธ์ จุลานนท์ ได้ประกาศให้

ปัญหาหมอกควันภาคเหนือเป็นวาระแห่งชาติ แต่หน่วยงานรัฐต่างๆ ทั งกรมควบคุมมลพิษ กรมอุตุนิยมวิทยา

กรมป่าไม้ กรมอุทยานแห่งชาติฯ และอื่นๆ ก็ไม่ได้มีข้อมูลประมวลให้เห็นอย่างเป็นระบบ

จนกระทั่งเกิดเหตุหมอกควันและไฟป่าที่รุนแรงที่สุดในปี 2562 จากการที่รัฐไม่ได้มี platform ที่

ประมวลข้อมูลอย่างเป็นระบบ สถาบันอ้อผะหญา ซึ่งเป็นองค์กรพัฒนาเอกชนที่ท างานกับชุมชนอ าเภอแม่แจ่ม

จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นชุมชนที่ปลูกข้าวโพดและถูกกล่าวหาว่าเป็นต้นเหตุของฝุ่นหมอกควัน ได้ประมวลข้อมูล

จากดาวเทียมพบว่า นับตั งแต่ปี 2552 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีจ านวน hotspot สูงอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะ

พม่า ตามมาด้วย ไทย ลาว กัมพูชา โดยจ านวน hotspot สูงสุดในปี 2555 พม่ามีจุดฮอทสปอตถึง 5 หมื่นกว่า

จุด และลดลงมาเรื่อย และปี 2562 ช่วงมค.-กพ. กัมพูชาน าโด่ง ตามด้วยไทย ลาว และพม่า เมื่อเข้าช่วง มีค.

พม่าสูงสุด ตามด้วยไทย ลาว กัมพูชา โดยข้อมูลดาวเทียมได้บ่งชี ว่าตัวแปรส าคัญมาจาก ความกดอากาศสูง

จากอ่าวตังเกี๋ยแผ่เข้ามาทางตะวันตก ปะทะกับความกดอากาศต่ า ในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ท าให้สภาพ

อากาศปิด ไม่มีลม อากาศร้อนจัด มีฝนบางแห่งในภาคตะวันออกเฉียงใต้ แต่ภาคเหนือลมสงบ หมอกควันจึง

กักขังอยู่ในแอ่งนานกว่าปกติ

ข้อมูลดังกล่าวได้เปลี่ยนแปลงควาเข้าใจที่สังคมมีว่า ปัญหาฝุ่นหมอกควันไม่ได้มีสาเหตุหลักมา

ภาคเหนือของไทยเพียงอย่างเดียว แต่เป็นปัญหาของภูมิภาคจากธุรกิจข้าวโพดที่ขยายในประเทศต่าง ๆ และ

ผสานกับสภาพภูมิอากาศที่ไม่เคลื่อนไหว ท าให้ปัญหาฝุ่นสะสมมากขึ น และจากการตรวจวัดของกรมควบคุม

มลพิษพบว่าตั งแต่ปี 2550 ช่วงปลาย มค.ศูนย์ราชการจังหวัดเชียงใหม่ ฝุ่น pm10 สูงเกินมาตรฐาน 120

ไมโครกรัม/ลบ.ม. กระทบสุขภาพ และการใช้ชีวิตของประชาชน กระทบการท่องเที่ยว ส่งผลยอดจองโรงแรม

ช่วงสงกรานต์ลดลงถึงครึ่งหนึ่ง โดยปี 2555 ฝุ่นในภาคเหนือสูงขึ น พบว่ามี 8 จังหวัด ที่มีปัญหาฝุ่นควันเกินค่า

มาตรฐานคือ เชียงใหม่ เชียงราย ล าปาง ล าพูน แพร่ น่าน แม่ฮ่องสอน และพะเยา โดยเฉพาะที่อ าเภอแม่สาย

จังหวัดเชียงราย จนกระทั่งปี 2562 จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน ติดอันดับเมืองที่ไม่ปลอดภัยจาก

ฝุ่นสูงที่สุดในโลก
ข้อมูลดาวเทียมจากส านักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (GISTDA) ระบุพบ พื นที่

ฮอทสปอตในพื นที่ป่าสงวน ร้อยละ 86 ป่าอนุรักษ์ร้อยละ 5.8 พื นที่เกษตรร้อยละ 4.3 แต่ระบุประเภทพื นที่ใช้

เกณฑ์พื นที่ตาม กม.ท าให้ระบุได้ไม่ชัดเจนว่า เกิดจากการเผาป่า หรือเผาพืชไร่ที่อยู่ในพื นที่ป่าตามกฎหมาย

ผลจากการที่ข้อมูลขาดความชัดเจน ท าให้เกิดปัญหาในการก าหนดมาตรการของรัฐที่มุ่งควบคุมบังคับชุมชนใน

-125-