Page 64 - b29416_Fulltext

62

ในช่วงการเลือกตั้งปี 2544 ถึง 2554 ค่าจ านวนพรรคการเมืองที่มีนัยส าคัญอยู่ระหว่าง

1.65-3.05 โดยการเลือกตั้งที่ท าให้เกิดค่าจ านวนพรรคการเมืองส าคัญน้อยสุดคือการเลือกตั้งปี 2548
ที่พรรคไทยรักไทยชนะการเลือกตั้งแบบเสียงข้างมากเด็ดขาดจนสามารถจัดตั้งรัฐบาลพรรคเดียวได้

เนื่องจากมีที่นั่งในสภาสูงถึงร้อยละ 75.4 (377 ที่นั่งจาก 500 ที่นั่ง) ทิ้งห่างพรรคอันดับ 2 คือ

พรรคประชาธิปัตย์ที่ได้ที่นั่งในสภาเพียงร้อยละ 19.2 ท าให้การเมืองไทยเหลือพรรคเด่นพรรคเดียว
มากกว่าที่จะเป็นระบบสองพรรคที่มีการแข่งขันสูสีและมีที่นั่งในสภาใกล้เคียงกันสะท้อนจาก

ค่าจ านวนพรรคการเมืองที่มีนัยส าคัญลดลงเหลือเพียง 1.65 ซึ่งถือว่าต่ าที่สุดในประวัติศาสตร์
สะท้อนว่าเป็นครั้งแรกที่ระบบพรรคการเมืองไทยมีลักษณะเข้าใกล้พรรคเด่นพรรคเดียวเป็นครั้งแรก

(และครั้งสุดท้าย) การเลือกตั้งอีก 3 ครั้งที่เหลือคือ 2544, 2550 และ 2554 ค่าจ านวนพรรคการเมือง
ที่มีนัยส าคัญมีความใกล้เคียงกันคือ 3.05, 2.77 และ 2.57 ตามล าดับ (ดูตารางที่ 12) สะท้อนภาวะที่

มีพรรคเด่นสองพรรคในช่วงนี้โดยมีพรรคที่ได้อันดับ 3 และพรรคอื่นๆ ที่เหลือเป็นเพียงพรรคขนาดเล็ก

ตารางที่ 12 : ค่าจ านวนพรรคการเมืองที่มีนัยส าคัญระหว่างการเลือกตั้งปี พ.ศ. 2544-2562

การเลือกตั้ง ค่าจ านวนพรรคการเมืองที่มีนัยส าคัญ
2544 3.05

2548 1.65
2550 2.77

2554 2.57
2562 5.644

ที่มา: ค านวณจากผลการเลือกตั้งปี พ.ศ. 2544-2562

ความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอย่างชัดเจนในการเลือกตั้งปี 2562 ที่ใช้ระบบเลือกตั้งแบบจัดสรร
ปันส่วนผสมโดยมีบัตรใบเดียว ท าให้ระบบพรรคการเมืองมีการเปลี่ยนแปลงอย่างส าคัญ

ผลการเลือกตั้งท าให้มีพรรคการเมืองเข้าสู่สภาถึง 26 พรรค โดยจ านวนพรรคที่มากสูงที่สุด

เป็นประวัติศาสตร์ของการเลือกตั้งไทยนี้ เป็นผลโดยตรงจากระบบเลือกตั้งที่ความตั้งใจของผู้ร่าง
รัฐธรรมนูญไม่ต้องการให้ระบบพรรคการเมืองของไทยมีลักษณะแบบพรรคเด่นพรรคเดียว

และต้องการให้เกิดความเป็นสัดส่วนระหว่างคะแนนกับที่นั่ง (ดังค าที่ใช้ในเอกสารของคณะกรรมการ
ร่างรัฐธรรมนูญที่ว่า “ทุกคะแนนที่ประชาชนลงเลือกตั้งจะไม่ถูกทิ้ง” ซึ่งสื่อมวลชนได้น าไปใช้ขยาย

ความต่อในภาษาเข้าใจง่ายว่า “คะแนนไม่ตกน้ า”) จึงไม่มีการก าหนดเพดานขั้นต่ าของสัดส่วน
30
คะแนนที่พรรคการเมืองจะต้องได้รับเพื่อเข้าสู่สภาและเปลี่ยนจากระบบผสมแบบคู่ขนานที่มีแนวโน้ม

30 ดูเอกสารของ คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ, ระบบการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและการเลือกสมาชิกวุฒิสภาใหม่
(กรุงเทพฯ: ส านักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, 2560); “‘มีชัย’ แจงเหตุผล 7 ข้อ ย้ าถึงวิธีคิดระบบเลือกตั้งแบบใหม่,” กรุงเทพ
ธุรกิจ, 2 พ.ย. 2558 https://www.bangkokbiznews.com/politics/672540