Page 130 - b29256_Fulltext

สาธารณสุขได้ตรงกับสถานการณ์ของโรคระบาดจริงในสังคม แต่ปรากฏว่าการดำเนินงานด้านสถิติก็ยังไม่มี

ประสิทธิภาพ “ไม่อาจจะทำสถิติของงานมาแสดงได้โดยชัดแจ้ง” จนกระทั่งเปลี่ยนแปลงการปกครองจึงได้ปรับเปลี่ยน

312
ในเวลาต่อมา
4.4 พระราชบัญญัติหางน้ำนม พ.ศ. 2470: การริเริ่มงานสาธารณสุขด้วยการออกกฎหมายด้านอาหารฉบับแรก

การออกพระราชบัญญัติหางน้ำนม พ.ศ. 2470 บังคับใช้เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2470 (นับแบบปัจจุบันคือปี

2471) คือนับจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไปตามมาตรา 2 โดยมีอารัมภบทแสดงถึงเหตุผลการออก

กฎหมายนี้ว่า “โดยที่แพทย์ผู้ทรงคุณวุฒิและความสามารถได้ลงความเห็นแล้วว่า หางน้ำนมนั้นเมื่อใช้เลี้ยงทารกก็นำให้

เกิดความมีอาหารไม่พอเลี้ยงร่างกายและโรคร้ายแรงต่างๆ และในเวลานี้ปรากฏว่ามีผู้ใช้หางน้ำนมเลี้ยงทารกแพร่หลาย

313
ในราชาณาจักร” นับเป็นกฎหมายเกี่ยวกับการควบคุมอาหารและเครื่องดื่มเพื่อดูแลสุขภาพประชาชนของรัฐไทยเป็น
ครั้งแรก แสดงให้เห็นถึงการเริ่มขยายกิจการด้านสาธารณสุขของรัฐไทยไปสู่การควบคุมมาตรฐานอาหารและเครื่องดื่มที่

ใช้กินในชีวิตประจำวันในแนวทางโภชนาการใหม่เพื่อป้องกันส่งเสริมสุขภาพประชาชนให้แข็งแรงในทศวรรษ 2470 ที่

มากกว่าการป้องกันและดูแลรักษาโรคระบาดอันเป็นบทบาทหลักด้านการแพทย์และการสาธารณสุขก่อนหน้านี้

ต้นเรื่องของการอกกกฎหมายควบคุมอาหารฉบับนี้นั้นเริ่มเรื่องขึ้นครั้งแรกเมื่อต้นปี พ.ศ. 2468 เนื่องจากกรม

สาธารณสุขได้พบและเริ่มพิจารณาปัญหาหางน้ำนมอย่างเป็นกิจจะลักษณะมาตั้งแต่เดือนมกราคม พ.ศ. 2467 (นับตาม

ปฏิทินปัจจุบันคือปี 2468) ต่อมาในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2468 จึงได้มีการตั้งคณะกรรมการเป็นแพทย์คณะหนึ่ง
ขึ้นมาเพื่อสืบสวนเรื่องนี้โดยละเอียด และทำออกมาเป็นรายงานหนึ่งฉบับ ลงวันที่ 26 มกราคม พ.ศ. 2469 (2470)

(เป็นเอกสารต่อท้ายฉบับที่ 1 โดยเป็นรายงานภาษาอังกฤษของคณะกรรมการกรมสาธารณสุขว่าด้วยเรื่องหางน้ำนม)

และคณะกรรมการดังกล่าวนี้ยังได้ทำการเก็บตัวอย่างหางน้ำนมข้นชนิดต่าง ๆ จากร้านชำตามหัวเมืองและในกรุง

พร้อมกับสืบราคาซื้อขายกันได้ความมาว่าอยู่ที่กึ่งหนึ่งของราคาน้ำนมบริบูรณ์ (ราว 8 สตางค์ขึ้นไปจนถึง 25 สตางค์)

และได้รวบรวมขึ้นเป็นรายงานบัญชีฉลากหางน้ำนมกระป๋อง (Condensed Skimmed Milk) ซึ่งขายตามร้านต่าง ๆ ใน
กรุงเทพ ฯ และหัวเมืองมีจำนวน 14 ชนิด (อีกแห่งในเอกสารนี้ระบุว่ามี 18 ชนิดเป็นชนิดข้น 5 ชนิด) ไว้ขึ้นอีก 1 ฉบับ

เก็บแนบอยู่ในแฟ้มเดียวกันนี้อีกด้วย

ในเอกสารแนบอีกฉบับเป็นรายงานที่คัดจากหนังสือพิมพ์สนองโอฐสภากาชาด เล่ม 3 พ.ศ. 2468 – 9 หน้า

247 ตรวจรับรับรองโดยกรมสาธารณสุขลงวันที่ 7 มิถุนายน 2470 เรื่องน้ำนมซึ่งระบุว่า “เจ้าหน้าที่ทางวิทยาการแห่ง

กองอนามัยของสภากาชาดสยามได้พิจารณาสอบสวนสถิติพยากรณ์แห่งทารกมรณะ ฉเพาะจังหวัดพระนครและธนบุรี

ทารกถึงแก่ความตายถึงร้อยละ 35 เหตุแห่งทารกมรณะนี้มี 2 ประการ คือ 1. เปนโรคบิด ลงท้อง มูกเลือด ทรางขโมย
ฯลฯ อันเปนโรคซึ่งเกิดแต่การให้เด็กรับประทานอาหารผิด ไม่ถูกต้องตามคลองแห่งสุขวิทยา 2. เลี้ยงทารกผิดสุขวิทยา

312 อนุสรณ์กระทรวงสาธารณสุข 15 ปี พ.ศ. 2485-2500 (พระนคร: กระทรวงสาธารณสุข, 2500), หน้า 202.

313 ราชกิจจานุเบกษา 44 (25 กุมภาพันธ์ 2470): 327-333.
129