Page 94 - 23154_Fulltext

89

บทที่ 4

รัฐสภาไทย 25 ปีแรกภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง (พ.ศ. 2475-2500)

ในบทนี้จะเป็นการอธิบายถึงพัฒนาการของรูปแบบของระบบรัฐสภาในประเทศไทย นับตั้งแต่ พ.ศ. 2475

– พ.ศ. 2500 ทั้งในเชิงโครงสร้างตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ แนวคิด และข้อถกเถียง โดยศึกษาผ่านรัฐธรรมนูญ
6 ฉบับ ได้แก่ พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พ.ศ. 2475, รัฐธรรมนูญแห่ง

ราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2475, รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2489, รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ. 2490, รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2492 และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พ.ศ. 2475 แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2495

อนึ่ง ในการศึกษาความสัมพันธ์เชิงอ านาจในระบบรัฐสภาของไทยนั้น เนื่องจากพัฒนาการทางการเมืองใน
ระบอบประชาธิปไตยของไทยไม่ได้เดินเป็นเส้นตรงนับตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการปกครองในวันที่ 24 มิถุนายน

พ.ศ. 2475 มีทั้งช่วงเวลาที่เป็นระบอบประชาธิปไตยและระบอบเผด็จการ ความหมายและลักษณะของระบบ
รัฐสภาตามที่ได้มีการทบทวนวรรณกรรมในบทที่ 2 นั้นจะหมายถึงระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา แต่ในกรณี

ของไทยนั้นมีการสลับไปมาอยู่เสมอระหว่างระบอบประชาธิปไตยและการรัฐประหารที่สถาปนาระบอบเผด็จการ
ฉะนั้น ในงานวิจัยนี้ ค าว่าความสัมพันธ์เชิงอ านาจในระบบรัฐสภาของไทย ผู้วิจัยจะขอใช้อธิบายลักษณะโครงสร้าง
ที่มา อ านาจของรัฐสภาในรัฐธรรมนูญแต่ละฉบับ

4.1 พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พ.ศ. 2475

บริบททางการเมือง

การประกาศใช้พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พ.ศ. 2475 เป็นก้าวส าคัญของ
การเปลี่ยนผ่านอ านาจทางการเมืองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์สู่ความพยายามของคณะราษฎรในการ

สถาปนาระบอบรัฐธรรมนูญภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองในวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 รัฐธรรมนูญ
ฉบับนี้เป็นรัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรฉบับแรกของสยาม นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ (2553) อธิบายบริบทพัฒนาการ
ประวัติศาสตร์สังคมการเมืองสยามก่อนที่จะมาถึงเหตุการณ์ปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 โดยมีการอภิปรายใน 2 ส่วน

ใหญ่ ทั้งการอภิปรายในภาพรวมของความเปลี่ยนแปลงทางสังคม โดยมองว่าปฏิวัติ พ.ศ. 2475 เป็นผลต่อเนื่อง
ระยะยาวจากปรากฎการณ์ส าคัญที่สยามเสียสิทธิสภาพนอกอาณาเขตนับตั้งแต่ พ.ศ. 2398 และการที่ช่วงต้นพุทธ

ศตวรรษที่ 25 สยามเปลี่ยนมาเป็นรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เมื่อพิจารณาผ่านกรอบการวิเคราะห์เชิงประวัติศาสตร์
แล้วโครงสร้างเหล่านี้เป็นปัจจัยสนับสนุนให้เกิดการปฏิวัติสยาม ซึ่งเอื้อให้เกิดความชอบธรรมที่จะเปลี่ยนผ่านทาง

วัฒนธรรมการเมืองภายใต้สมบูรณาญาสิทธิราชย์สู่การแสวงหาฉันทามติร่วมของสังคมต่อการมีรัฐธรรมนูญฉบับ
วัฒนธรรมใหม่ รวมถึงปัจจัยจากปฏิกิริยาของกลุ่มทางสังคมที่พยายามปรับตัวตอบสนองต่อปัญหาเชิงโครงสร้าง

เหล่านั้นด้วย