Page 56 - kpi20889

บทที่ 3 การดําเนินงานของโรงเรียนคริสตในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว 45

แสดงบทบาทอยางเขมแข็ง นอกจากกิจกรรมเชิงศาสนกิจ มิชชันนารีจะปลูกฝงรากเหงาความเปนตะวันตก

ผานการสรางโรงเรียน โรงพยาบาล โรงพิมพ หรือแมแตกิจกรรมสังคมสงเคราะหตาง ๆ อันเปนกุศโลบายให
2
ผูคนหันมายอมรับนับถือศาสนาคริสตในที่สุด 1 โดยกิจการดานการศึกษาหรือการจัดการโรงเรียนก็ยังคง
รูปแบบเชนเดียวกันกับรัชสมัยกอนหนานี้ที่คอย ๆ เติบโต แตมีอัตราที่เร็วที่เพิ่มขึ้น

สมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพมีพระวินิจฉัยวา กลุมบาทหลวงนิกายโรมันคาทอลิกจะมีสถานะ
3
เปน “พระ” พยายามสรางและอุปถัมภชุมชนคริสตัง2 ดวยภารกิจทางศาสนา จึงไมไดมีปฏิสัมพันธกับคนไทย
เทาไรนัก เมื่อเปรียบเทียบกับเหลาหมอสอนศาสนาหรือศาสนาจารยมิชชันนารีโปรเตสแตนต โดยมากจะเปน

ชาวอเมริกัน มิชชันนารีเหลานี้วางตัวเปน “ครู” มีกิจกรรมสาธารณประโยชนแกคนทุกชาติศาสนาวาจะเปน
4
ดานการแพทยหรือการศึกษา เพื่อจูงใจโนมนาวใหคนเลื่อมใสในศาสนาคริสต ทําใหเขากับคนไทยไดมากกวา3
ไมวาจะเปน “ครู” หรือเปน “พระ” บทบาทการจัดตั้งโรงเรียนก็กลายเปนที่รับรูในวงกวาง

มิชชันนารีทั้งนิกายโปรเตสแตนตและนิกายคาทอลิกเปดโรงเรียนเพื่อเผยแผความเชื่อทางศาสนาคูขนานไปกับ
การทํางานของโบสถ มุงอบรมจิตใจใหเปนผูมีคุณธรรมและความคิด อีกทั้งเปดโอกาสใหสามัญชนมีโอกาสได

ศึกษาเชนเดียวกับพระบรมวงศานุวงศและบุตรขุนนาง ถือการเริ่มตนขยายการศึกษาสูประชาชน ในขณะที่

รัฐบาลยังไมพรอมที่จะดําเนินการ เพราะโรงเรียนของรัฐนั้นมีจํากัด วิชาที่กลุมมิชชันนารีตั้งนํามาสอนใหแก
เด็ก ไดแก ความรูในดานภาษา วิชาชีพ และวิทยาการสมัยใหม โดยเนนทางดานภาษาอังกฤษ และภาษา

ฝรั่งเศส ตอมาจึงเนนภาษาไทยเพิ่มมากขึ้น เพื่อใหเด็กเหลานั้นไดเขาถึงศาสนา โดยแยกโรงเรียนเปนโรงเรียน

5
ชายและโรงเรียนหญิง4
อยางไรก็ดี หลังรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวเปนตนมา โรงเรียนคริสตก็ไดพัฒนา

มาพรอมกับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม ที่เชื่อมโยงกับโลกภายนอกผานระบบการคาและการ

ปรับเปลี่ยนประเทศตามแบบแผนตะวันตก การศึกษาทั้งดานภาษาและวิชาชีพจึงเปนเครื่องมือในการเลื่อนชั้น
ทางสังคม ในเมื่อรัฐจัดการศึกษาไดอยางจํากัด จึงเปนโอกาสอันดี โรงเรียนคริสตจะไดปรับตัวจนเจริญรุงเรือง

ในชวงกระแสความตองการเรียนภาษาอังกฤษเพิ่มสูงขึ้น สามารถเก็บคาเลาเรียนเลี้ยงตัวเองได และไดสราง

6
สถานะความเปนผูนําในแวดวงการศึกษา5

2 ลี เคียว อุค, การเผยแพรศาสนาคริสตกับการตอบสนองของชาวพื้นเมืองในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ระหวาง ค.ศ.
1511-1990.
3 หมายถึงผูที่นับถือศาสนาคริสต นิกายโรมันคาทอลิก
4 สมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ, ความทรงจํา (กรุงเทพฯ: มติชน, 2546), 64-65, อางจาก อาวุธ ธีระเอก,

ภาษาเจา ภาษานาย: การเมืองเบื้องหลังการศึกษาภาษาอังกฤษ สมัยรัชกาลที่ 5 (กรุงเทพฯ: มติชน, 2560), 208.
5 วารุณี โอสถารมย, การศึกษาในสังคมไทย พ.ศ. 2411-พ.ศ. 2475 (วิทยานิพนธปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต

(ประวัติศาสตร) จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2524), 173-174.
6 อาวุธ ธีระเอก, ภาษาเจา ภาษานาย: การเมืองเบื้องหลังการศึกษาภาษาอังกฤษ สมัยรัชกาลที่ 5, บทที่ 5.