Page 194 - kpi20858
P. 194
151
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ จึงโปรดให้ช่างเขียนแบบ
270
และส่งออกไปท าจารึกยังต่างประเทศ
ทั้งนี้เมื่อครั้งที่นายเฟโรจีได้ปั้นหุ่นพระบรมรูป ซึ่งใช้เป็นตัวอย่างส าหรับหล่อตั้งที่ปฐมบรม
ราชานุสสรณ์ขึ้นแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชด าเนินมาทอดพระเนตร และ
ทรงพอพระราชหฤทัย ตรัสเหนือเกล้าฯ สั่งให้หล่อพระบรมรูปดังกล่าวเป็นจ านวน 2 องค์ คือโปรดฯ
ให้หล่อขนาดใหญ่ส าหรับใช้ตั้งที่สถานปฐมบรมราชานุสสรณ์องค์หนึ่ง กับหล่อขนาดเล็กโดยมีพระ
271
ราชประสงค์จะทรงน าไปตั้งในพระราชมนเทียรอีกองค์หนึ่ง จึงทรงมีรับสั่งให้นายเฟโรจีจัดท า
พระบรมรูปองค์เล็กเป็นทองหล่อ (สัมฤทธิ์) ซึ่งอาจท าการหล่อด้วยตนเอง หรืออาจมอบหมายให้
ช่างในอิตาลีท า
ด้านวัตถุประสงค์ของการสร้างพระบรมรูป พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกครั้งนี้
นอกจากเพื่อเฉลิมฉลองพระนคร นักวิชาการศิลปะได้ตีความถึงวัตถุประสงค์แฝงในการสร้างว่า
สร้างขึ้นเพื่อแสดงถึงพระบารมี ดังที่สุธี คุณาวิชยานนท์ ได้กล่าวถึงว่า
รูปแบบของพระบรมรูปรัชกาลที่ ๑ มีลักษณะที่เหมือนจริง แต่ดูน่าเกรงขามด้วย
ขนาดที่ใหญ่โตและฉลองพระองค์ที่เต็มยศ การสร้างอนุสาวรีย์รัชกาลที่ ๑ จึงเป็นเสมือนการ
พยายามเน้นพระราชอ านาจของกษัตริย์ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ที่ก าลังอ่อนแอ
และถูกท้าทาย เป็นศิลปะสมัยใหม่แบบไทยๆ ชิ้นสุดท้ายที่ถูกก าหนดจากทางการโดย
พระมหากษัตริย์ ก่อนที่รัฐไทยสมัยใหม่โดยคณะราษฎร์จะรับช่วงการอุปถัมภ์ศิลปะสมัยใหม่
แบบทางการนี้ต่อไป ดังจะเห็นได้จาก การที่รัฐได้ตั้งคณะกรรมการพิจารณาอนุมัติการสร้าง
272
อนุสาวรีย์ทุกแห่งทั่วประเทศขึ้น
การสร้างปฐมบรมราชานุสรณ์ที่มีขนาดใหญ่ ส่งเสริมภาพลักษณ์และความส าคัญของ
สถาบันพระมหากษัตริย์ สอดคล้องกับ พิบูลย์ หัตถกิจโกศล ที่ได้กล่าวว่า
โดยลักษณะและสถานที่ตั้งพระบรมรูปในรัชกาลที่ 1 นั้นมีขนาดใหญ่มากถึง 3 เท่า
ของพระองค์จริง ฉลองพระองค์เต็มยศในเครื่องขัตติยาภรณ์ของกษัตริย์ ประทับนั่งค่อนข้าง
แข็ง ดูแล้วน่าเกรงขาม แท่นฐานค่อนข้างสูง รองรับพระบรมรูป ทั้งพระบรมรูป และ
270 กรมศิลปากร, พระราชพิธีฉลองพระนครครบ 150, 71-72.
271 การส่งพระบรมรูปปฐมบรมราชานุสรณ์ไปหล่อที่ประเทศอิตาลี”, เอกสารจดหมายเลายลักษณ์, กรมศิลปากร,
ศธ.2.1.2.1.2/2, หอจดหมายเหตุแห่งชาติ.
272 สุธี คุณาวิชยานนท์, จากสยามเก่าสู่ไทยใหม่: ว่าด้วยความพลิกผันของศิลปะจากประเพณีสู่สมัยใหม่
และร่วมสมัย, 38.
