Page 96 - kpi20680
P. 96
72
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม อันน ามาสู่ความยากจน ปัญหาด้านสุขภาวะและความแตกแยก
ของสังคม ในทางตรงข้ามกลุ่มคนเหล่านี้มีโอกาสที่จะถูกผลักให้ออกไปรับความเสี่ยง และ
ผลกระทบจากการจัดการภัยธรรมชาติ จนน ามาสู่การสร้างความเปราะบางของคนบางกลุ่มในที่สุด
(Cernea, and Schmidt-Soltau, 2549; คณิน หุตานุวัตรและคณะ, 2557)
การมีส่วนร่วมยังช่วยลดความขัดแย้งระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ โดยเฉพาะในประเด็นซึ่งเป็น
เรื่องที่ชุมชนให้ความส าคัญ แม้ว่าในระยะเริ่มต้นกระบวนการ การมีส่วนร่วมอาจท าให้ขั้นตอนใน
การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมใช้เวลามากขึ้น แต่หากการจัดการนั้นขาดการมีส่วน
ร่วมอย่างแท้จริงตั้งแต่ช่วงต้นของกระบวนการแล้ว โอกาสที่จะเกิดความขัดแย้ง ระหว่างกลุ่มผู้มี
ส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องจะมีความเป็นไปได้สูง และความขัดแย้งนี้เองจะท าให้เกิดความล่าช้าใน
การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และในหลายกรณีความขัดแย้งดังกล่าวอาจบาน
ปลายจนเกิดความไม่ไว้เนื้อเชื่อใจกันระหว่างกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจนไม่สามารถจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมได้อีกต่อไป อันน ามาซึ่งความเสียหายต่อทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อมโดยรวมเป็นอย่างมาก (Creighton, 2548; Hutanuwatr, 2552)
กระบวนการการมีส่วนร่วมยังเปิ ดโอกาสให้การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อมมีความเหมาะสมกับบริบท สภาพสังคมวัฒนธรรม และสภาพแวดล้อมของพื้นที่นั้น
ๆ โดยการเปิดโอกาสให้ภาคส่วนต่าง ๆ ได้น ามุมมองข้อมูลและองค์ความรู้ของบริบทเฉพาะเข้ามา
ในกระบวนการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในทางกลับกันการจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมที่ขัดแย้งกับสภาพบริบทนั้นยากที่ได้รับการยอมรับ หรือได้รับ
การปฏิบัติอย่างมีประสิทธิภาพ และเสียโอกาสในการปรับใช้ศักยภาพหรือภูมิปัญญาของการจัดการ
ทรัพยากรเดิมในพื้นที่เพื่อหนุนเสริม การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้สอดคล้อง
กับภูมิสังคม (Hutanuwatr, Bolin, and Pijawka, 2556) สิ่งเหล่านี้เป็นตัวอย่างที่แสดงให้เห็นถึง
ความส าคัญและความจ าเป็นของการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงของภาคส่วนต่าง ๆ ในการจัดการ
ทรัพยากร
5) กระบวนการมีส่วนร่วม 5 กระบวนการ
การมีส่วนร่วมคือการมีความส านึกรับผิดชอบต่อสิทธิบทบาทในการท าหน้าที่จัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ให้เกิดความสมดุล รับประโยชน์อย่างยั่งยืน เรียนรู้ปรับตัวให้
สามารถ ด ารงชีวิตอยู่ได้อย่างสอดคล้องเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมระบบนิเวศธรรมชาติ โดยไม่
สร้างผลกระทบ ก่อให้เกิดความเสียหาย ความเสื่อมโทรม และความมั่นคงของระบบนิเวศธรรมชาติ
นั้น องค์ประกอบส าคัญของกระบวนการมีส่วนร่วมประกอบด้วยองค์ประกอบ 5 ประการ คือ
(1) กระบวนการรับรู้ เรียนรู้ข้อมูลข่าวสาร
