Page 55 - kpi20680
P. 55
33
เว้นกระทําการจะก่อให้เกิดสิทธิแก่ประชาชนและชุมชนในการติดตามและเร่งรัดให้รัฐดําเนินการ
หรือ เรียกว่า “สิทธิของประชาชนที่จะให้รัฐดําเนินการ” รวมทั้งก่อให้เกิดสิทธิในการฟ้องรัฐอีกด้วย
พิจารณาได้จากบทบัญญัติในมาตรา 51 ตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน
“การใดที่รัฐธรรมนูญบัญญัติให้เป็นหน้าที่ของรัฐตามหมวดนี้ ถ้าการนั้นเป็นการทําเพื่อให้
เกิดประโยชน์แก่ประชาชนโดยตรง ย่อมเป็นสิทธิของประชาชนและชุมชนที่จะติดตามและเร่งรัด
ให้รัฐดําเนินการ รวมตลอดทั้งฟ้องร้องหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดให้ประชาชน หรือ
ชุมชนได้รับประโยชน์นั้นตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กฎหมายบัญญัติ”
จากบทบัญญัติในมาตรา 51 แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนถึงสิทธิของประชาชนด้วยกัน 2
ประการคือ 1) สิทธิในการติดตามและเร่งรัดให้รัฐดําเนินการ และ 2) สิทธิในการฟ้องร้องหน่วยงาน
ของรัฐต่อศาล เพื่อให้ประชาชนได้รับประโยชน์ในเชิงรูปธรรมอย่างแท้จริงถือเป็นการกําหนดผล
ผูกพันทางกฎหมายที่เด็ดขาดเป็นอย่างมาก เมื่อบทบัญญัติดังกล่าวก่อให้เกิดสิทธิแก่ประชาชนทั้ง
สองประการดังกล่าวแล้วย่อม ส่งผลคณะรัฐมนตรี ถ้าคณะรัฐมนตรีไม่ดําเนินการตามบทบัญญัติใน
หมวดหน้าที่ของรัฐ จะเป็นเหตุ ให้คณะรัฐมนตรีถูกฟ้องร้อง
ดังนั้นในบทบัญญัติรัฐธรรมนูญหมวด 5 ว่าด้วยหน้าที่ของรัฐ ตามรัฐธรรมนูญฉบับ
ปัจจุบันถือได้ว่าเป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกของโลกที่มีการบัญญัติหมวดดังกล่าวขึ้นมาเนื่องมาจาก
ใน รัฐธรรมนูญหลายประเทศได้กําหนดหน้าที่ของรัฐ หรือภารกิจของรัฐไว้ในแนวนโยบายแห่งรัฐ
ไว้สําหรับเป็นกรอบและแนวทางในการตรากฎหมายและกําหนดนโยบายการบริหารราชการ
แผ่นดิน เท่านั้นเพื่อให้อํานาจแก่รัฐ รวมทั้งคณะรัฐมนตรีที่มาจากการเลือกตั้งมีอํานาจและมีสิทธิ
และความคล่องตัวที่จะกําหนดนโยบายการบริหารราชการแผ่นดินด้วยตนเอง รวมทั้งผลผูกพันทาง
กฎหมาย ของแนวนโยบายแห่งรัฐเป็นเพียงกรอบกลางๆ สําหรับรัฐ มิได้มีผลผูกพันบังคับให้รัฐต้อง
ปฏิบัติตามและไม่ก่อให้เกิดสิทธิแก่ประชาชนในการฟ้องร้องคดีต่อศาล ซึ่งจะส่งผลดีต่อรัฐและ
คณะรัฐมนตรี แต่ในขณะเดียวกันบางครั้งการที่รัฐไม่ดําเนินการตามสิทธิและแนวนโยบายแห่งรัฐที่
ถูกกําหนดไว้ ให้เกิดผลเป็นรูปธรรม เกิดประโยชน์แก่ประชาชนย่อมส่งผลเสียต่อประชาชน
บทบัญญัติหน้าที่ของรัฐ ในรัฐธรรมนูญของไทยจึงมีผลผูกพันทางกฎหมายให้รัฐต้อง
ดําเนินการตามบทบัญญัติดังกล่าว อีกทั้งได้ก่อให้เกิดสิทธิแก่ประชาชนในการฟ้องร้องคดีต่อศาล
เพื่อ จัดให้ประชาชนได้รับผลประโยชน์นั้นจะส่งผลดีต่อประชาชน เนื่องจากประชาชนจะได้รับ
ประโยชน์จากสิทธิดังกล่าวตามรัฐธรรมนูญ รวมทั้งเป็นการประกันว่ารัฐต้องดําเนินการตาม
บทบัญญัติดังกล่าว และรัฐจะเกรงกลัวต่อบทบัญญัติดังกล่าวหากไม่รัฐไม่ดําเนินการใด ตลอดจนรัฐ
อาจจะโดนศาลพิพากษาลงโทษได้ ในส่วนของข้อเสียอาจจะส่งผลในทางลบแก่รัฐ โดยเฉพาะพรรค
การเมืองที่อาจจะไม่มีโอกาสเสนอนโยบายใหม่ที่ขัดกับหน้าที่ของรัฐ เป็นอุปสรรคต่อการบริหาร
