Page 164 - kpi20440
P. 164
KPI Congress 20th
164
2018
Thai Democracy on the Move
เผชิญหน้า ต่อรอง ฯลฯ กับรัฐและภาคธุรกิจเท่านั้น ยังมีการรวมกลุ่มองค์กรของผู้คนอีกมากมายที่รวมตัวกัน
เพื่อจัดการชีวิตสาธารณะของตนเอง
ประเด็นจึงอยู่ที่ว่า ผู้คนมีส�านึกสาธารณะหรือส�านึกส่วนรวมเกิดขึ้นมากมายในสังคมชนบทที่แม้จะ
มีลักษณะความสัมพันธ์ทางสังคมแตกต่างไปจากผู้คนที่อยู่ในเมือง ดังนั้น ส�านึกส่วนรวมจึงไม่จ�าเป็นต้องเกิด
ขึ้นในหมู่คนแปลกหน้า และไม่จ�าเป็นต้องรอให้สังคมก้าวสู่ความเป็นเมือง แต่สามารถเกิดขึ้นในหมู่ผู้คนที่ผ่าน
ประสบการณ์ความทุกข์ความยาก ความเจ็บปวดจากอ�านาจรัฐ ภาคธุรกิจที่บุกเข้าไปสร้างปัญหาให้กับชุมชน
ของพวกเขา ความเป็นอิสรชน หรือผู้คนที่มีส�านึกส่วนรวมจึงสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกหนแห่งในสังคมที่มีปัญหา
ความสัมพันธ์ทางอ�านาจและสังคมที่มีความไม่เป็นธรรม จิตส�านึกดังกล่าวนี้ยังสามารถเเกิดขึ้นและขยายตัวอย่าง
กว้างขวางโดยที่ผู้คนไม่ต้องผ่านกระบวนการอบรมประชาธิปไตยโดยโครงการใด ๆ ของรัฐ
นอกจากนี้ ยังมีงานเขียนถกเถียงกับ เอนก เหล่าธรรมทัศน์และงานในลักษณะเดียวกันที่มองปัญหาว่า
ประชาธิปไตยมีต้นตอมาจากวัฒนธรรมทางการเมืองของคนในชุมชนซึ่งอยู่ภายใต้สังคมแบบดั้งเดิม ระบบอุปถัมภ์
จิตส�านึกแบบไพร่ ฯลฯ งานเขียนกระแสโต้กลับที่ถูกผลิตออกมาจ�านวนมากดังเช่นงานของ “ส�านักวัฒนธรรม
ชุมชน” ที่มองว่า ค่านิยม ขนบประเพณีเดิม ความสัมพันธ์ทางชุมชนดั้งเดิม ฯลฯ เป็นต้นทุนส�าคัญที่หนุนเสริม
ให้ผู้คนในชุมชนสามารถจัดการชีวิตสาธารณะร่วมกัน และโอบอุ้มชีวิตชุมชนเอาไว้ :
“วัฒนธรรมของชาวบ้านมีความเป็นอิสระจากวัฒนธรรมของคนชั้นกลางและคนชั้นสูง
สัมพันธ์กับวิถีชีวิตที่ผูกพันอยู่กับธรรมชาติ มีระบบเครือญาติ...เป็นรูปแบบสังคมที่มีอายุยืนนาน
ไม่ว่าธรรมชาติข้างนอกจะเปลี่ยนแปลงไปเช่นไร แต่ความเป็นหมู่บ้านหรือชุมชนยังคงทนมาเป็น
เวลานับร้อยปี...ลักษณะเช่นนี้คือลักษณะที่เรียกว่ามันเป็นสังคมตัวของมันเอง”
35
การวิเคราะห์วัฒนธรรมของชาวบ้านเช่นนี้สอดคล้องกับข้อเสนอเรื่องทุนทางสังคมของ Putnam ที่ได้
ชี้ให้เห็นว่า สภาวะความดั้งเดิม เครือข่ายความสัมพันธ์ภายในชุมชน องค์กรชุมชนแบบธรรมชาติ ฯลฯ เหล่านี้
ต่างหากที่เป็นต้นทุนส�าคัญของการสร้างและจรรโลงประชาธิปไตย ประเด็นส�าคัญน่าจะอยู่ที่ว่า งานเขียนเหล่านี้
โต้แย้งว่า ประชาธิปไตยสามารถเกิดขึ้นได้ในชนบทซึ่งไม่จ�าเป็นต้องเปลี่ยนผ่านเป็นสังคมเมืองและเกิดกลุ่ม สมาคม
ชมรม ฯลฯ ประชาธิปไตยสามารถเกิดในหมู่คนจน คนชนบทได้เช่นเดียวกับในสังเมือง
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อยที่ 4
งานเขียนของ Andrew Walker เรื่อง “รัฐธรรมนูญชาวบ้าน : พื้นที่วัฒนธรรมทางการเมืองใน
36
ชีวิตประจ�าวัน” ซึ่งต่อมาเป็นบทหนึ่งในหนังสือเรื่อง “ชาวนาการเมือง” รวมทั้งงานของ อภิชาติ สถิตนิรมัย
35 บ�ารุง บุญปัญญา, 3 ทศวรรษแนวคิดวัฒนธรรมชุมชน (สุรินทร์ : โครงการหนังสือดอกติ้วป่า, 2549)
36 แอนดรู วอล์คเกอร์, ชาวนาการเมือง : อ�านาจในเศรษฐกิจชนบทสมัยใหม่ของไทย. (แปลโดย จักรกริช สังขมณี)
กรุงเทพมหานคร : ส�านักพิมพ์ฟ้าเดียว, 2560)
