Page 24 - kpi18343

กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการสร้างความปรองดอง
ก ร ณี ศึ ก ษ า ใ น ต่ า ง ป ร ะ เ ท ศ

คณะกรรมการค้นหาความจริงและสร้างความปรองดอง (Truth and Reconciliation

Commission) ซึ่งกำหนดภารกิจสำคัญประการหนึ่ง คือ คณะกรรมการดังกล่าว
มีหน้าที่ต้องกระตุ้นให้ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับความขัดแย้ง เข้ามามีส่วนร่วม
ในกระบวนการสร้างความปรองดองด้วย (ดังจะได้กล่าวต่อไปในบทที่ 3)

นอกจากนี้ แม้ว่าจะออกแบบกระบวนการไว้เป็นอย่างดี แต่สิ่งที่สำคัญไม่แพ้

กระบวนการคือ ความจริงจังและความตรงไปตรงมาของคู่กรณีที่จะสร้างความ
ปรองดองด้วย คณะผู้วิจัยเห็นด้วยกับการวางหลักการว่าคู่กรณีจะต้องหันหน้ามา
พิจารณาว่าการกระทำของตนเองว่าต่างฝ่ายต่างก็มีส่วนต้องรับผิดชอบในความ

ขัดแย้งที่เกิดขึ้น หากแต่คณะผู้วิจัยเห็นว่า นอกจากหันมาพิจารณาการกระทำของ
ตนเองที่ผ่านมาแล้ว การที่ทุกฝ่ายร่วมกันหันหน้ามาพิจารณาว่าตนเองจะมีส่วนร่วม
ในการช่วยให้กระบวนการสร้างความปรองดองนั้นประสบความสำเร็จและนำไปสู่

การมีส่วนร่วมในการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขได้อย่างไรนั้น ก็เป็นสิ่งที่จำเป็นเป็น
อย่างยิ่ง แม้ว่าจะมีการกำหนดกระบวนการสร้างความปรองดองโดยเปิดช่องให้มี
ส่วนร่วมมากเพียงใดก็ตาม แต่ถ้าหากคู่ขัดแย้ง ตลอดจนผู้ได้รับผลกระทบทุกคน

ไม่เข้ามามีส่วนร่วมแล้ว การปรองดองนั้นก็ยากที่จะประสบความสำเร็จได้

2 ความยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่าน (Transitional

Justice) : กระบวนการเปลี่ยนผ่านสังคมสู่สันติสุข

หลายประเทศที่เคยประสบกับปัญหาความขัดแย้งจนนำไปสู่เหตุการณ์ความ
รุนแรง มักจะนำกระบวนการในหลักเรื่องความยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่าน
(Transitional Justice) มาใช้เพื่อจัดการกับความรุนแรงเกือบทั้งสิ้น ซึ่งวิธีการตาม

หลักความยุติธรรมระยะเปลี่ยนผ่านนั้นมีหลายวิธีการ ขึ้นอยู่กับว่าประเทศนั้นๆ จะ
เลือกใช้วิธีการที่มุ่งเน้นไปในทิศทางใด (เช่น มุ่งเน้นการเอาตัวผู้กระทำความผิด
มาลงโทษ มุ่งเน้นการเยียวยาผู้เสียหาย และฟื้นฟูผู้กระทำความผิดให้กลับสู่สังคม
เป็นต้น) ในส่วนนี้ จะขอกล่าวถึง (2.1) ความเป็นมาและความหมายของคำว่า

“ความยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่าน” และ (2.2) วิธีการต่างๆ ในหลักเรื่องความ
ยุติธรรมในระยะเปลี่ยนผ่าน

สถาบันพระปกเกล้า
1