Page 239 - kpi17968

228

อุดมการณ์ทางการเมืองใหม่แต่ยังมีบางส่วนของอุดมการณ์เดิมหลงเหลืออยู่ใน

ความรู้สึกนึกคิด เป็นต้น

กล่าวได้ว่า วัฒนธรรมทางการเมืองไทยในปัจจุบันมิได้มีเอกภาพ เพราะมี
รากฐานอยู่บนระบบคุณค่าและอุดมการณ์ที่แตกต่างกันระหว่างหลายฝ่าย (หรือ
แม้แต่ในคนกลุ่มเดียวกันหรือในบุคคลเดียวกัน) ส่งผลให้มองปัญหาและทางออก
ของปัญหาจากมุมมองที่แตกต่างกัน โดยแต่ละฝ่ายต่างก็สื่อสารผ่านสื่อนานา

ชนิด ทำให้สังคมประสบกับสภาวะสับสนและตึงเครียด โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อ
คู่ขัดแย้งทางการเมืองเลือกที่จะยึดโยงตนเองเข้ากับระบอบประชาธิปไตยที่มีความ

หมายแตกต่างกัน นับเป็นปัญหาสำคัญประการหนึ่งของการใช้หลักนิติธรรม
ซึ่งจะได้วิเคราะห์ต่อไปข้างหน้า

2
“หลักนิติธรรม” (Rule of law) หมายถึงการจัดความสัมพันธ์เชิง
อำนาจในระบอบประชาธิปไตยโดยยึดหลักกฎหมาย ซึ่งกฎหมายทุกประเภทจะ
ต้องมีความชอบธรรมจากความยินยอมของประชาชนในฐานะเจ้าของอำนาจ
อธิปไตย และทุกคนจะต้องเสมอภาคกันภายใต้กฎหมาย โดยกลุ่มบุคคลที่เป็น

ผู้ใช้อำนาจบริหาร อำนาจนิติบัญญัติ และอำนาจตุลาการแทนประชาชนจะต้อง
ยึดโยงกับประชาชนทั้งในแง่ของความชอบธรรมในการครอบครองอำนาจ การใช้

อำนาจ และการมีความรับผิด (accountability) จากการใช้อำนาจ ทั้งนี้ จะต้อง

2 มีนักรัฐศาสตร์ตั้งข้อสังเกตว่า ในปัจจุบันการใช้คำว่า “นิติธรรม” และ “นิติรัฐ” ของไทย
นั้นยังคงสับสน และมักใช้ร่วมกันอยู่บ่อยครั้ง ทั้งนี้ก็เนื่องจากความเข้าใจผิดเกี่ยวกับความหมาย
และหลักการทางกฎหมายมหาชนของคำทั้งสอง เพราะหากเรายึดตามหลักการตามทฤษฎีแล้ว
ประเทศไทยซึ่งใช้ระบบกฎหมายแบบลายลักษณ์อักษร (civil law) ตามแบบอย่างประเทศในภาค
พื้นทวีปยุโรป เช่น เยอรมนีและฝรั่งเศส ย่อมจะต้องยืนอยู่บนหลักการความสูงสุดของกฎหมายที่
เป็น “นิติรัฐ” มากกว่าหลักความสูงสุดของกฎหมายในแบบ “นิติธรรม” ที่ใช้ในระบบกฎหมาย
จารีตประเพณี (common law) โดยมีอังกฤษเป็นต้นแบบ เพราะหลัก “นิติรัฐ” นั้นจะเน้นไปที่รูป
แบบ-โครงสร้าง (form-structure) และวิธีการในการไปให้ถึงเป้าประสงค์ คือการจำกัดอำนาจรัฐ
ในขณะที่หลัก “นิติธรรม” นั้นจะเน้นที่เนื้อหา (substance) และกระบวนการ (procedure)
ในการสร้างเสริมสิทธิและเสรีภาพให้แก่ประชาชน (โปรดดู สิริพรรณ นกสวน สวัสดี และคณะ,
คำและแนวคิดในประชาธิปไตยสมัยใหม่, กรุงเทพฯ: มูลนิธิฟรีดริค เอแบร์ท สำนักงานประเทศ
ไทย, 2557, หน้า 140.)

การประชุมกลุมยอยที่ 2