Page 563 - kpi17073
P. 563
562 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 16
ครอบงำการบริหารงานภาครัฐและกระบวนการนิติบัญญัติที่ไม่เป็นประชาธิปไตยช่วงก่อน
พ.ศ.2540 ทำให้แนวโน้มการปกครองท้องถิ่นและการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นนั้นไม่ถูกให้ความ
สำคัญมากนัก แม้ว่าในช่วงการบริหารของรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งก็มักให้ความสำคัญกับการ
พัฒนาประชาธิปไตยแบบตัวแทนในระดับชาติผ่านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรมากกว่า
จากการตรารัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในสองมิติคือ
1) การปกครองส่วนท้องถิ่นมีความเป็นอิสระทั้งในแง่การบริหารงานและความเป็นอิสระด้าน
อำนาจทางการเมืองที่ท้องถิ่นจะมีฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหารที่มาจากการเลือกตั้ง และ
2) การกระจายอำนาจทางการเมืองและการสร้างความเข้มแข็งแก่ประชาชน ชุมชน และ
ภาคประชาสังคมในท้องถิ่นที่เริ่มมีบทบาทมากขึ้น โดยการเปลี่ยนแปลงนี้มีความมุ่งหวังให้
การปกครองท้องถิ่นมีส่วนช่วยในการเสริมสร้างประชาธิปไตยท้องถิ่นและความเข้มแข็งชุมชน
จากการเปลี่ยนแปลงนี้เองจึงส่งผลต่อการเข้ามามีส่วนร่วมของประชาชนต่อการบริหารงาน
ในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและการมีส่วนร่วมทางการเมืองผ่านกลไกที่เป็นทางการต่างๆ
โดยเฉพาะการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่นอย่างกว้างขวาง และได้สร้างและ
ส่งเสริมการตื่นตัวทางการเมืองและการรวมกลุ่มเพื่อต่อสู้หรือตอบสนองกับการแก้ไขปัญหาที่เกิด
ขึ้นภายในชุมชนต่างๆ เช่น การรวมกลุ่มของคนในชุมชนด้านสิ่งแวดล้อมหรือการอนุรักษ์
วัฒนธรรมกับวิถีชีวิต เป็นต้น อย่างไรก็ตามจากการศึกษาที่ผ่านมาพบว่ามีความเห็นที่หลากหลาย
ว่าได้ส่งผลต่อการเสริมสร้างประชาธิปไตยท้องถิ่นและความเข้มแข็งชุมชนหรือไม่
ซึ่งงานศึกษาบางส่วนเห็นว่าการเสริมสร้างประชาธิปไตยและความเข้มแข็งของชุมชนยังมี
ข้อจำกัดทั้งในเชิงวัฒนธรรมการทำงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและข้อจำกัดในเชิง
กฎระเบียบ เช่น งานวิจัยบางชิ้นยังเห็นว่าการดำเนินงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นยังขาด
ความเป็นประชาธิปไตยเนื่องจากการทำงานของพวกเขายังมีวัฒนธรรมแบบราชการและเน้นให้
ประชาชนเชื่อฟังหรือปฏิบัติตามมากกว่าที่จะส่งเสริมการมีส่วนร่วม ฝ่ายการเมืองภายในท้องถิ่น
1
ที่มาจากการเลือกตั้งก็ยังไม่เป็นผู้แทนของประชาชนได้อย่างแท้จริง หรือเห็นว่าการมีส่วนร่วม
ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญของการเสริมสร้างประชาธิปไตยขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่นอกเหนือ
จากการเลือกตั้งยังมีข้อจำกัดอยู่หลายด้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งมาตรการทางกฎหมายที่ไม่เกื้อหนุน
ต่อการมีส่วนร่วมของประชาชนเช่น ความยุ่งยากในการเสนอร่างข้อบัญญัติท้องถิ่น การถอดถอน
สมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น และการจัดทำประชามติในท้องถิ่น ที่มีความยุ่งยากและ
2
เป็นการเพิ่มภาระกับต้นทุนในการดำเนินการเพื่อใช้สิทธิดังกล่าวแก่ประชาชน เป็นต้น
1 ลัดดาวัลย์ ตันติวิทยาพิทักษ์. (2550).ขบวนการประชาสังคมกับการพัฒนาประชาธิปไตยชุมชน.
วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วิทยาลัยสหวิทยาการ.
การประชุมกลุ่มย่อยที่ 6 ประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร: สถาบันวิจัยและให้คำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, น. 125. และอภิชาต
2
นครินทร์ เมฆไตรรัตน์และคณะ. (2552).รายงานผลการศึกษาความก้าวหน้าของการกระจายอำนาจใน
สถิตนิรามัย. (2554). รัฐธรรมนูญ การกระจายอำนาจและการมีส่วนร่วมของประชาชน. ใน คณะเศรษฐศาสตร์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, การสัมมนาทางวิชาการประจำปี 2554 “ได้เวลาปฏิรูป เพื่อเศรษฐกิจที่เป็นธรรม”
(น.138-243). กรุงเทพมหานคร: คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
