Page 229 - kpi16531

212 นวัตกรรมการพัฒนารายได้
ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

จากนิยามข้างต้นคณะผู้วิจัยสรุปได้ว่ากิจการพาณิชย์ คือกิจการที่องค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่นจัดตั้งเพื่อดำเนินงานบริการสาธารณะสำหรับหารายได้ให้กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

โดยกิจการพาณิชย์สามารถจัดบริการสาธารณะได้โดยไม่จำกัดประเภทของบริการและดำเนินงาน
แข่งขันกับเอกชนได้ แต่การแสวงหาผลกำไรของกิจการพาณิชย์ต้องคำนึงถึงประโยชน์สาธารณะที่ให้
กับชุมชนท้องถิ่น (Community Benefit) ซึ่งรูปแบบของกิจการพาณิชย์มักทำใน 3 รูปแบบคือ

1) การดำเนินงานด้วยตนเองในฐานะหน่วยงานหนึ่งขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
โดยที่หน่วยงานนั้นไม่มีสถานะเป็นนิติบุคคล

2) การดำเนินงานผ่านการจัดตั้งบริษัทที่เป็นนิติบุคคลเอกชนตามกฎหมายจัดตั้ง

บริษัทเอกชนที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นผู้ถือหุ้นและมีอำนาจกำกับดูแลกิจการ
ซึ่งเป็นรูปแบบที่นิยมมากที่สุด โดยบริษัทนี้ต้องดำเนินกิจการที่รับผิดชอบต่อสังคม
(Corporate Social Responsibility - CSR) และ

3) การดำเนินงานผ่านการจัดตั้งองค์กรของท้องถิ่นที่เป็นนิติบุคคลมหาชน
แยกออกจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น แต่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นผู้ให้
งบประมาณสนับสนุนและมีอำนาจกำกับดูแลกิจการ

3.2.2 แนวคิดและรูปแบบของกิจการเพื่อสังคม (Social Enterprise)

ในปัจจุบันแนวความคิดเกี่ยวกับกิจการเพื่อสังคม (Social Enterprise) กลายเป็นแนวคิด
หนึ่งที่หน่วยงานรัฐหรือรัฐบาลท้องถิ่นนำมาปรับใช้ในการให้กิจการเพื่อสังคมที่เป็นนิติบุคคลมีหน้าที่

จัดทำบริการสาธารณะโดยที่สามารถเลี้ยงตนเองได้ ลดภาระการดำเนินงานของรัฐบาลท้องถิ่น
และตอบสนองความต้องการของประชาชนในพื้นที่ โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอาจทำในรูปของ
การจัดตั้งกิจการเพื่อสังคมที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นเจ้าของมาจัดบริการสาธารณะ หรือ

การถ่ายโอนงานหรือภารกิจแก่บุคคลอื่นหรือกระตุ้นให้บุคคลอื่นมาจัดบริการสาธารณะตามความ
ต้องการของท้องถิ่นในรูปของกิจการเพื่อสังคมแทนท้องถิ่นก็ได้

ซึ่งแนวความคิดและรูปแบบกิจการเพื่อสังคม (Social Enterprise) ยังช่วยในการอุดช่องว่าง

ของแนวคิดและรูปแบบกิจการพาณิชย์ (Local Public Enterprise) ดั้งเดิมที่จำกัดรูปแบบอยู่เพียง
3 รูปแบบ ดังที่นำเสนอไป และเปิดโอกาสให้นิติบุคคลประเภทอื่นที่มีศักยภาพในการจัดบริการ
สาธารณะได้ไม่แพ้กิจการพาณิชย์แบบดั้งเดิมได้เช่น มูลนิธิ สหกรณ์ หรือกิจการที่มีแรงงานเป็น

เจ้าของ (Employee Ownership) เป็นต้น

3.2.2.1 แนวคิดและรูปแบบของกิจการเพื่อสังคม

กิจการเพื่อสังคม Social Enterprise UK ได้ให้ความหมายว่าเป็นธุรกิจที่ให้
ความสำคัญต่อเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมและสังคมเป็นหลัก โดยมุ่งดำเนินธุรกิจเพื่อแก้ไขปัญหาทาง
สังคม ปรับปรุงโอกาสการดำรงชีวิตของประชาชน และมุ่งอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม โดยกิจการเพื่อสังคม

มุ่งที่จะแบ่งปันความมั่งคั่งและให้โอกาสประชาชนเข้ามามีส่วนได้ส่วนเสียในระบบเศรษฐกิจ (Social
Enterprise UK 2012, 6) กล่าวคือกิจการเพื่อสังคมจะมีรูปแบบการจัดองค์กรที่มีวัตถุประสงค์
เพื่อสังคมเป็นหลัก (social-purpose organization)