Page 63 - kpiebook67020
P. 63
62 การศึกษาการป้องกันวิกฤตสังคมในอนาคต
กรณีปากมูลเห็นได้ชัดว่าเป็นความเสี่ยงจากการที่รัฐเพิกเฉยต่อปัญหาหรือไม่สามารถ
จัดการปัญหาได้ อาจท�าให้ผู้ได้รับผลกระทบหาทางออกด้วยการใช้ความรุนแรง
การท�าให้เกิดความรู้สึกว่าไม่มีทางออกด้วยการกดดันก็สามารถน�าไปสู่วิกฤติเช่นกัน
ดังกรณีของชาวบ้านบางกลอย
(2) นโยบายและการบังคับใช้กฎหมายที่มีความแข็งตัว มีลักษณะบังคับใช้
กับคนบางกลุ่ม โดยนโยบายและกฎหมายที่ออกมาใหม่ยังมีแนวโน้มที่จะกดดัน
คนกลุ่มเล็กกลุ่มน้อยในสังคมออกจากพื้นที่ของนโยบายและการมีส่วนร่วมใน
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอีกด้วย นอกจากนี้ กฎหมายฉบับใหม่มีแนวโน้ม
ควบคุมอ�านาจจากส่วนกลางมากขึ้น
(3) กลไกความยุติธรรมที่อยุติธรรม จะเห็นได้จากกลไกในการด�าเนินงาน
ของภาครัฐที่ส�าคัญอย่างกระบวนการมีส่วนร่วม และกระบวนการรับเรื่องร้องเรียน
และฟ้องร้อง ซึ่งทั้งสองกระบวนการนี้มีความเชื่อมโยงต่อเนื่องกันด้วย โดยกระบวนการ
มีส่วนร่วมที่ส�าคัญอย่างการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมหรือ อีไอเอ ที่ถือเป็นต้นทาง
ของการเกิดปัญหายังคงไม่ท�าให้เกิดการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจทั้งในเชิงเนื้อหา
และกระบวนการ และเมื่อเกิดปัญหาขึ้นแล้วกระบวนรับเรื่องร้องเรียนและฟ้องร้อง
ที่เป็นปลายทางของปัญหาก็ยังไม่เอื้อให้เกิดความยุติธรรมทางสิ่งแวดล้อมอีกเช่นกัน
สรุปและข้อเสนอแนะ
จากกรณีศึกษาเขื่อนปากมูลและชาวบ้านบางกลอย เห็นได้ว่ามีสาเหตุร่วม
ของปัญหาคือการที่รัฐมีบทบาทหลักเป็นผู้ก�าหนดนโยบาย การปฏิบัติต่อคนในสังคม
แต่ละกลุ่มอย่างไม่เท่าเทียมกัน การมีกระบวนการส่วนร่วมแต่ไร้ความหมาย การพัฒนา
ที่ขาดความหลากหลาย การพัฒนาที่เป็นแบบเชิงรับ ตลอดจนเป้าหมายการพัฒนา
ที่ขาดความสมดุลด้านความยั่งยืน สาเหตุเหล่านี้ท�าให้เกิดผลกระทบทางบวกเพียง
