Page 44 - kpiebook62006

39

บทที่ 2

แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับสิทธิ เสรีภาพ ความเป็นพลเมือง

และหน้าที่พลเมืองตามระบอบประชาธิปไตย

การศึกษาวิจัยในบทนี้ เป็นการศึกษาและทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับเอกสาร ต ารา งานวิจัย และ

งานวิชาการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับแนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับสิทธิ เสรีภาพ ความเป็นพลเมือง การก าหนดหน้าที่

ของพลเมืองที่เชื่อมโยงกับสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช

2560 ตลอดจนการจัดการศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมือง

2.1 แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพ

ความเป็นพลเมืองมีความส าคัญอย่างยิ่งในการปกครองระบอบประชาธิปไตย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง

ประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม หมายถึง ประชาธิปไตยที่ประชาชนมีส่วนร่วมในกระบวนการท างานตรวจสอบ

การท างานของรัฐ การที่ประชาชนจะมีส่วนร่วมในการด าเนินกิจกรรมของภาครัฐ หรือตรวจสอบการท างาน

ของภาครัฐได้อย่างเต็มที่นั้น ต้องอยู่บนพื้นฐานของการที่รัฐบัญญัติรับรองและคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ

ไว้ในรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นกฎหมายสูงสุดของรัฐ ตลอดจนสิทธิและเสรีภาพก็ล้วนมีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับ

หน้าที่ของบุคคลอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ทั้งนี้ ในการศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับ “สิทธิและเสรีภาพ” นั้น จะต้อง

ท าการศึกษาถึงค าว่า “สิทธิ” และ “เสรีภาพ” แยกออกจากกัน เนื่องจากค าทั้งสองค านั้นมีความหมาย

เฉพาะที่มีความแตกต่างกันในตัวของมันเอง

2.1.1 แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับสิทธิ

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2554 ให้ความหมายของค าว่า สิทธิ

หมายความว่า อ านาจอันชอบธรรม เช่น บุคคลมีสิทธิและหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ เขามีสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้

เป็นต้น โดยเป็นอ านาจที่กฎหมายรับรองให้กระท าการใดๆ โดยสุจริตได้อย่างอิสระ แต่ต้องไม่กระทบกระเทือน

ถึงสิทธิของคนอื่น นอกจากนั้นแล้ว ศาลฎีกาได้เคยวินิจฉัยความหมายของค าว่า “สิทธิ” ไว้ในค าพิพากษา

ฎ ีกาที่ 124/2487 ว่า “พูดถึงสิทธิหากจะกล่าวโดยย่อและรวบรัดแล้วได้แก่ ประโยชน์อันบุคคลมีอยู่ แต่

ประโยชน์จะเป็นสิทธิหรือไม่ ถ้าบุคคลมีหน้าที่ต้องเคารพ ประโยชน์นั้นก็เป็นสิทธิ กล่าวคือ ได้รับการรับรอง

และคุ้มครองตามกฎหมาย...”