Page 33 - kpiebook62004

บทบาทนานาชาติต่อกระบวนการสร้างสันติภาพในชายแดนใต้ของไทยและบางมุมมองต่อภาพอนาคต

กำรใช้ระบบคนกลำงในกำรไกล่เกลี่ย (Mediation) นั้นได้รับกำรยอมรับและมีบทบำทมำกขึ้นใน
กำรไกล่เกลี่ยวิกฤตกำรณ์ระหว่ำงประเทศมำตั้งแต่หลังสงครำมเย็นคิดเป็นสัดส่วนครึ่งหนึ่งของวิกฤตกำรณ์

ระหว่ำงประเทศทั้งหมดที่มีอยู่ในขณะนั้น ผลจำกกำรใช้กระบวนกำรดังกล่ำวพบว่ำอย่ำงน้อย 5 เท่ำของ
คนกลำงไกล่เกลี่ยประสบควำมส ำเร็จถึงขั้นลงนำมยุติควำมขัดแย้ง ในขณะที่ 2.4 เท่ำหลังจำกที่มีกำรใช้

กระบวนกำรไกล่เกลี่ยโดยฝ่ำยที่สำมนั้นส่งผลให้ควำมขัดแย้งลดลง (Mason & Siegfried, 2007: 1)

บทบำทของกำรท ำหน้ำที่เป็นฝ่ำยที่สำมในกระบวนกำรแปลงเปลี่ยนควำมขัดแย้งนั้น มีกำรให้
ควำมหมำยผู้ที่ท ำหน้ำที่เป็น “คนกลำง” กับ “ผู้อ ำนวยควำมสะดวก” ไว้หลำกหลำยควำมหมำย Mason

& Siegfried (2007:2) สรุปควำมหมำยที่กระชับเกี่ยวกับ “คนกลำง” (Mediator) ไว้ว่ำ กำรเป็นคนกลำง
มักมีมิติของควำมเป็นทำงกำรมำกกว่ำ ผู้อ ำนวยควำมสะดวก (Facilitator) แต่ทั้งกำรเป็นคนกลำงในกำร

ไกล่เกลี่ยกับกำรเป็นผู้อ ำนวยควำมสะดวกในกำรพูดคุยไกล่เกลี่ยมีคุณลักษณะที่ส ำคัญคือ ต้องได้รับกำร

ยอมรับจำกคู่ขัดแย้งทั้งสองฝ่ำย โดยฝ่ำยที่สำมสำมำรถเข้ำไปมีบทบำทได้ตั้งแต่ขั้นตอนกำรเตรียมกำร
เจรจำ (pre-negotiation phase) ขั้นตอนกำรเจรจำ (negotiation phase) และขั้นตอนกำรน ำข้อตกลง

ต่ำง ๆ ไปปฏิบัติ (implementation phase) และในแต่ละขั้นตอนอำจจ ำเป็นต้องใช้ระยะเวลำซึ่งไม่มี

ข้อก ำหนดตำยตัว อำจจะเป็นเดือน ปี หรือหลำยปีก็เป็นได้ นอกจำกนี้ ในระหว่ำงกระบวนกำรสันติภำพ
มำตรกำรต่ำง ๆ เช่น กำรแทรกแซง อนุญำโตตุลำกำร กำรสร้ำงสันติภำพจำกฝ่ำยประชำชน กำร

ปฏิบัติกำรด้วยสันติวิธีทำงกำรทหำร ฯลฯ อำจจะมีควำมจ ำเป็นต้องใช้เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนกำร
สันติภำพด้วยเช่นกัน กรณีตัวอย่ำงกระบวนกำรสันติภำพในช่วงทศวรรษที่ 90 รำวครึ่งหนึ่งของกำรท ำ

ข้อตกลงสันติภำพประสบกับควำมล้มเหลว ในขณะที่ระหว่ำงปี 2000 -2005 ผลเป็นอีกอย่ำงหนึ่ง

กล่ำวคือ มีเพียง 2 กรณีใน 17 กรณีเท่ำนั้นที่ล้มเหลว ทั้งนี้ Mason & Siegfried ให้ข้อเหตุผลว่ำมำจำก
ปัจจัย 2 ประกำร คือประกำรแรก กระบวนกำรไกล่เกลี่ยมีควำมพยำยำมที่จะรวมเอำภำคส่วนต่ำง ๆ เข้ำ

มำ ประกำรหลังคือ กำรสนับสนุนจำกนำนำชำติมีมำกขึ้นในระหว่ำงที่มีกระบวนกำรเจรจำและกำรน ำเอำ
ผลกำรเจรจำไปปฏิบัติ (Mason & Siegfried, 2007: 2) ซึ่งแสดงให้เห็นว่ำ ทั้ง “ฝ่ำยที่สำม” ซึ่งหมำย

รวมถึงฝ่ำยที่สำมที่ท ำหน้ำที่ในกำรอ ำนวยควำมสะดวกและจัดให้มีกำรเจรจำไกล่เกลี่ยควำมขัดแย้ง และ

“นำนำชำติ” ล้วนเป็นตัวแสดงที่ส ำคัญที่จะช่วยเกื้อหนุนประคับประคองให้กระบวนกำรสันติภำพบรรลุผล
ส ำเร็จ

ส ำหรับกำรสร้ำงสันติภำพในชำยแดนใต้ของไทย กล่ำวได้ว่ำเป็นกระบวนกำรที่มีควำมพยำยำมให้

เกิดขึ้นมำนำนพอควรและมีกำรใช้คนกลำงในกำรอ ำนวยควำมสะดวกมำนำนแล้วทั้งในกระบวนกำรพูดคุย
อย่ำงไม่เป็นทำงกำรและในกำรสร้ำงบรรยำกำศแวดล้อมให้เอื้ออ ำนวยต่อกำรสร้ำงสันติภำพในพื้นที่ แม้ว่ำ

กระบวนกำรสร้ำงพื้นที่กลำงในกำรเจรจำที่เรียกว่ำ “กระบวนกำรสันติภำพ” อย่ำงเป็นทำงกำรจะเพิ่ง

เริ่มต้นในปี 2556 โดยยอมรับให้มีฝ่ำยที่สำมคือ “มำเลเซีย” ท ำหน้ำที่เป็น “ผู้อ ำนวยควำมสะดวก” ใน
กำรพูดคุยสันติภำพ (Peace Talk) อย่ำงเป็นทำงกำร อย่ำงไรก็ตำมในส่วนของกำรเปิดพื้นที่ให้ฝ่ำยที่สำม

20