Page 29 - kpiebook62004
P. 29
บทบาทนานาชาติต่อกระบวนการสร้างสันติภาพในชายแดนใต้ของไทยและบางมุมมองต่อภาพอนาคต
จริยธรรมการวิจัยในคน และเคร่งครัดในมาตรการในการป้องกันความเสี่ยงต่อการท าให้ผู้ให้ข้อมูลได้รับความ
เสียหายจากการให้ข้อมูลเพื่อการวิจัยนี้ นอกจากนี้ ตามหลักความเคารพในบุคคล ซึ่งเป็นหลักการของศาสตร์
ทางด้านสิทธิมนุษยชนและสันติภาพศึกษาซึ่งผู้วิจัยได้รับการศึกษาและอบรมมาเป็นการเฉพาะส าหรับการ
ท างานในสนามที่มีความขัดแย้งรุนแรง ประกอบกับประสบการณ์ในการท างานในสนามชายแดนใต้มาหลายปี
ท าให้ผู้วิจัยตระหนักมากขึ้นถึงความละเอียดรอบคอบในการท างานภาคสนามบนฐานของการเคารพในสิทธิ
มนุษยชนของ “อาสาสมัคร” ผู้ให้ข้อมูลโดยเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวกับการกระท าใด ๆ ที่จะไม่ก่อให้เกิดอันตราย
ต่อผู้ให้ข้อมูล (Do no harm) ยิ่งกว่านั้น ผู้วิจัยยังให้ความส าคัญกับการป้องกันความเสี่ยงทุกกระบวนการ
ขั้นตอน ทั้งเรื่องการค านึงถึง “เวลา” และ “สถานที่” ที่เหมาะสมส าหรับการนัดหมายเพื่อการสัมภาษณ์โดย
ยึดหลักผลประโยชน์ของผู้ให้ข้อมูลเป็นส าคัญโดยเฉพาะในเรื่องสวัสดิภาพและความปลอดภัยของผู้ให้ข้อมูล
ลดความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นให้น้อยที่สุด กรณีมีสัญญานความเสี่ยงใด ๆ เกิดขึ้น ผู้วิจัยจะประสานผู้ให้ข้อมูล
เพื่อเลื่อนก าหนดนัดหมาย หรือเปลี่ยนแปลงเวลาและสถานที่ได้ตามที่ผู้ให้ข้อมูลและผู้วิจัยร่วมประเมิน
สถานการณ์ด้วยกัน กรณีมีความอึดอัดคับข้องใจ ผู้วิจัยให้อิสรเสรีและเคารพการตัดสินใจของผู้ให้ข้อมูลที่จะ
ไม่ตอบค าถาม หรือแม้กระทั่งขอถอนตัวจากการให้ข้อมูลส าหรับการวิจัยได้ทุกเมื่อโดยไม่ถือว่าเป็นความผิด
บกพร่องของผู้ให้ข้อมูล
ส าหรับขั้นตอนการเก็บข้อมูลด้วยการสานเสวนา ซึ่งเป็นเครื่องมือหนึ่งในการแปลงเปลี่ยนความ
ขัดแย้งด้วยสันติวิธี หลักในการเชิญผู้เข้าร่วมสานเสวนาจ าเป็นต้องมีความหลากหลายของกลุ่มผู้ที่มีความ
คิดเห็นที่แตกต่างกัน คณะผู้วิจัยจึงเป็นผู้ด าเนินการสานเสวนาทั้งในส่วนน ากระบวนการ บันทึกข้อมูล และ
ด าเนินการด้านการลงทะเบียนหรือประสานงานทุกขั้นตอน และก าหนดให้การสานเสวนาเป็นวงปิดเฉพาะผู้
กลุ่มตัวอย่างที่ได้รับเชิญเท่านั้น ไม่อนุญาตให้ผู้ไม่เกี่ยวข้องเข้าร่วมสานเสวนา นอกจากนี้ เป็นหน้าที่ของ
กระบวนกรน าการสานเสวนาที่จะมีทักษะและมาตรการในการรับมือกับความเห็นต่างเป็นพื้นฐาน กรณีที่ไม่พึง
ประสงค์กระบวนการอาจใช้การเชิญผู้เห็นต่างนั้น ๆ ออกจากวง และยุติวงสานเสวนาได้หากประเมินร่วมกัน
กับผู้เข้าร่วมอื่น ๆ ในวงแล้วว่าหากด าเนินการต่อไปจะไม่สามารถควบคุมวงหรือไม่ก่อประโยชน์ต่อการสาน
เสวนา
อนึ่ง เครื่องมือส าคัญในการเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งสองส่วน ผู้วิจัยและคณะเป็นเครื่องมือส าคัญที่จะเก็บ
รวบรวมและบันทึกข้อมูลที่กระทบผ่านประสาทสัมผัสทั้งห้า ดังนั้น จึงไม่อาจปฏิเสธภาวะอัตวิสัยที่คณะผู้วิจัยมี
บนฐานของความเป็นมนุษย์เฉกเช่นเดียวกับผู้ให้ข้อมูล ซึ่งในขนบการวิจัยทางมานุษยวิทยาเองก็ให้ความหมาย
ความส าคัญไว้ว่า การใช้ตัวคนเป็นเครื่องมือนั้น ในเบื้องต้นจะท าให้เก็บข้อมูลได้ลึกเพราะเป็นประเด็นที่
เกี่ยวกับการด ารงอยู่ของมนุษยชาติ (อุษา ด้วงสา, 2537: 8-9) และของคนที่ถูกเก็บข้อมูลด้วยทั้งทางร่างกาย
อารมณ์ สติปัญญา และอุดมการณ์ และดังนั้นในแง่นี้ คณะผู้วิจัยจึงให้ความส าคัญกับการทบทวนจริยธรรมการ
วิจัยในคนให้บ่อยครั้งเพื่อให้แน่ใจว่าจะไม่กระท าการใด ๆ ที่จะส่งผลกระทบต่อผู้ให้ข้อมูล
16
