Page 41 - b29416_Fulltext
P. 41
๗) ทุนทางสังคม (Social Capital) หมายถึง ระบบความสัมพันธ์ทางสังคมที่ก่อตัวขึ้นใน
ชุมชน หรือกฎเกณฑ์ทางสังคม ที่ร้อยรัดผู้คนให้อยู่ร่วมกันเป็นชุมชน มีน้ าใจ เอื้ออาทร พึ่งพาอาศัยกัน ไว้
เนื้อเชื่อใจกัน การมีคุณธรรม จิตส านึกสาธารณะ รวมถึงจารีตประเพณี ความเชื่อ วัฒนธรรม อาจสรุปได้
ว่า การมีจิตส านึกร่วมอันประกอบด้วยความรัก ความผูกพันที่คนในชุมชนมีต่อกัน ความสามัคคีปรองดอง
และการแบ่งปันผลประโยชน์อย่างเป็นธรรมและเท่าเทียม ก็สามารถเรียกว่า ทุนทางสังคมได้ (โกวิทย์ พวง
งาม .๒๕๕๓)
กรมการพัฒนาชุมชน ได้แบ่งประเภทของทุนชุมชนไว้ดังนี้
ทุน หมายถึง ของเดิมหรือเงินเดิมที่มีไว้ ลงไว้ ก าหนดไว้ จัดตั้งไว้ เพื่อประโยชน์ให้งอกงาม
เช่น มีความรู้เป็นทุน มีเงินเป็นทุน มีทรัพยากรธรรมชาติเป็นทุน มีแกนน าชุมชนเป็นทุน เป็นต้น ทั้งนี้ทุน
สามารถแบ่งออกเป็น ๑) ทุนที่เป็นเงินตรา คือ กองทุน เงินทุนที่เกิดขึ้นจากการออม การสะสมทรัพย์ รวมถึง
งบประมาณที่ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ ๒) ทุนที่ไม่ใช่เงินตรา ทุนชุมชน หมายถึง สินทรัพย์หรือ
ทรัพยากร (ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติและที่มนุษย์สร้างขึ้น)ที่ก่อให้เกิดผลผลิตในการด ารงชีวิตของคนและชุมชน
ทุนชุมชนจ าแนกเป็น ๕ ด้าน ได้แก่ ทุนมนุษย์ ทุนสังคม ทุนกายภาพ ทุนธรรมชาติและทุนการเงิน
ทุนมนุษย์ (Human Capital) หมายถึง ความรู้ความช านาญด้านต่างๆ ของคนทุกเพศทุกวัย
ในชุมชน ได้แก่ ความรู้ด้านสุขภาพอนามัย ด้านการศึกษา ด้านภูมิปัญญา เช่น ปราชญ์ชาวบ้านผู้น าชุมชนทั้งที่
เป็นทางการ และไม่เป็นทางการ ครู พระสงฆ์ กลุ่มองค์กรต่างๆ เด็ก สตรี เยาวชนผู้สูงอายุ ผู้ด้อยโอกาส คน
พิการ เด็กก าพร้า เป็นต้น รวมถึงผู้มีฐานะทางเศรษฐกิจทั้งยากจนและร่ ารวย
ทุนสังคม (Social Capital) หมายถึง ทรัพยากรทางสังคมที่ประชาชนใช้เพื่อการด ารงชีพ
รวมทั้งความไว้เนื้อเชื่อใจ การยอมรับซึ่งกันและกันของคนในชุมชน กลุ่มองค์กร เครือข่ายภาคประชาชน ภาค
ประชาสังคมที่มีความสัมพันธ์ต่อกัน ตลอดจนความเชื่อถือศรัทธา และวัฒนธรรมที่สืบทอดมายาวนาน
ทุนกายภาพ (Physical Capital) หมายถึง สิ่งที่มนุษย์ได้สร้างขึ้นเพื่ออ านวยความสะดวกต่อ
การด าเนินชีวิต หรือเป็นปัจจัยพื้นฐานในการผลิตที่สนับสนุนการด ารงชีพของประชาชน ได้แก่ การคมนาคม
ขนส่ง ระบบไฟฟ้า ประปา ระบบพลังงาน การสื่อสารโทรคมนาคม โบราณวัตถุ โบราณสถาน หรือสิ่งปลูกสร้าง
ต่างๆ เป็นต้น
ทุนธรรมชาติ (Natural Capital) หมายถึง ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมต่างๆ ที่เป็นตัว
ก าหนดศักยภาพในการด ารงชีวิต และการประกอบอาชีพของประชาชนในชุมชน ได้แก่ แหล่งน้ าธรรมชาติ ป่า
ไม้ ดิน น้ าภูเขา ทะเล เกาะ สัตว์ป่า แร่ธาตุ พลังงาน น้ าพุ พืชพันธุ์ ธัญญาหาร เป็นต้น (สถาบันพัฒนาองค์กร
ชุมชน (องค์การมหาชน). ๒๕๕๘)
การด าเนินงานพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก ทุนชุมชนมีบทบาทส าคัญในการขับเคลื่อนการ
ด าเนินงานให้บรรลุเป้าหมาย กล่าวคือ ทุนชุมชนเป็นทั้งปัจจัยส าคัญที่ส่งเสริมการด าเนินงาน กระบวนการ
ด าเนินงาน และผลลัพธ์จากการด าเนินงาน
รายงานฉบับสมบูรณ์การศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับนโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ๑๒
