Page 38 - b29256_Fulltext

ได้แสดงความเห็นถึงจำนวนแพทย์ของสยามที่มีน้อย เป็นสัดส่วนที่ไม่เพียงพอกับประชากร และการขาดแคลนแพทย์ใน

83
ชนบท ซึ่งหลวงทรงบุญยแพทย์ก็ยอมรับว่าเรื่องแพทย์ไม่พอกับพลเมืองนี้เป็นปัญหาสำคัญมาก
อันแสดงให้เห็นว่าก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 การแพทย์สมัยใหม่ ทั้งในแง่ของการ

ให้บริการแก่ประชาชน ด้านการรักษาโรค และบริการอื่นๆ ทางการแพทย์นั้นมีอยู่อย่างจำกัดมาก และก่อน

เปลี่ยนแปลงการปกครอง โรงพยาบาลของรัฐมีอยู่เฉพาะในเมืองหลวงเท่านั้น พระบำราศนราดูรให้ข้อมูลว่า ในหัวเมือง
นั้นการตั้งโรงพยาบาลมีขึ้นเพราะปัญหาทางการเมืองเป็นหลัก ซึ่งมีโรงพยาบาลของรัฐอยู่แห่งเดียวคือที่จังหวัดระนอง

อันเป็นผลมาจากปัญหาทางการเมืองที่ไม่อยากให้คนไทยข้ามไปรักษาที่โรงพยาบาลของอังกฤษที่เกาะสอง (วิคตอเรีย
ปอยนต์) และโรงพยาบาลปัตตานีที่รัฐบาลกลางจากกรุงเทพฯ ให้สร้างขึ้นหลังจากเกิดเหตุการณ์ “พระยาแขกเจ็ดหัว

84
เมืองคบคิดกบถ” หรือ ”กบถเจ้าแขกเจ็ดหัวเมือง” ในปี พ.ศ. 2444 สงบลง แต่ไม่ได้มีการดำเนินการต่อเพราะขาด
งบประมาณ นอกจากนั้นก็มีโรงพยาบาลของท้องถิ่นใน 7 จังหวัด คือ อยุธยา นครราชสีมา เชียงใหม่ สงขลา ภูเก็ต
สุพรรณบุรี และนครสวรรค์ แต่ก็ประสบกับปัญหาขาดแคลนเจ้าหน้าที่ เงิน และอุปกรณ์ต่างๆ จนต้องล้มลุกคลุกคลาน

85
มาตลอด และแม้ในเมืองเหล่านั้นจะมีโรงพยาบาลตั้งอยู่ก็ตาม แต่ก็ใช่ว่าการแพทย์สมัยใหม่จะเป็นที่ยอมรับของ
ชาวบ้านทั่วไป

ดังเห็นได้จากรายงานของซิมเมอร์แมนที่แสดงให้เห็นว่า ชาวบ้านยังนิยมการรักษาแบบแผนโบราณอยู่มาก

และในค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับการรักษาพยาบาลก็เป็นค่ารักษาแผนโบราณเสียอีก ในส่วนของคนที่มารับบริการก็มีน้อย
86
เพราะชาวบ้านยังไม่แน่ใจกับการรักษาแผนใหม่ยกเว้นเฉพาะคนชั้นนำและคนที่ได้รับการศึกษาสมัยใหม่เท่านั้น และ

หากดูจากสถิติของคนไข้ที่มารักษาในโรงพยาบาลของกรมการแพทย์ ปรากฏว่าตั้งแต่ก่อตั้งกระทรวงสาธารณสุขขึ้นในปี

พ.ศ. 2485 ปรากฏว่ามีโรงพยาบาลในสังกัดทั้งโรงพยาบาลรักษาโรคทั่วไปและรักษาโรคเฉพาะทั่วประเทศทั้งหมด 34
โรง เพราะได้รวมเอาโรงพยาบาลของมิชชันนารีเข้ามาด้วยหลังสงครามอินโดจีน และการเป็นพันธมิตรร่วมรบกับญี่ปุ่น

ทำให้โรงพยาบาลมิชชันนารีของชาติพันธมิตรคืออังกฤษและอเมริกาต้องกลายเป็นทรัพย์สินของชาติศัตรูด้วยนั้น มีคน
ป่วยเข้ารับการรักษาทั้งสิ้นจำนวน 118,244 คน (จากประชากรประมาณ 18 ล้านคน) และคงที่ประมาณแสนเศษจน

ตลอดสงคราม และเพิ่มมากขึ้นพร้อมกับการเพิ่มจำนวนของโรงพยาบาลหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งอาจพูดได้ว่า
87
อำนาจของรัฐในการสอดส่องดูแลสุขภาพประชาชนยังไม่แผ่ซ่านไปทุกอณูของสังคม เนื่องจากว่าวาทกรรมทาง
การแพทย์สมัยใหม่ยังไม่ได้ถูกสถาปนาขึ้นอย่างเต็มที่โดยรัฐ

83 ดูรายละเอียดใน “ข้อที่คณะแพทย์แห่งสยามควรพิจารณา,” จดหมายเหตุทางแพทย์ 14, 3 (ตุลาคม 2474): 379-392.
84 ดูรายละเอียดของเหตุการณ์นี้ได้ใน ชัยวัฒน์ สถาอานันท์, “กรณีเจ้าแขกเจ็ดหัวเมือง: การเริ่มต้น “ความจริง” เกี่ยวกับ
ปัตตานีด้วยประวัติศาสตร์แห่งการลวง,” ศิลปวัฒนธรรม 25, 8 (มิถุนายน 2547): 98-105.

85 พระบำราศนราดูร, “ประวัติกระทรวงสาธารณสุข,” ใน อนุสรณ์กระทรวงสาธารณสุข 15 ปี พ.ศ. 2485-2500 (พระนคร:
กระทรวงสาธารณสุข, 2500), หน้า 40-41.

86 คาร์ล ซี. ซิมเมอร์แมน, การสำรวจเศรษฐกิจในชนบทแห่งสยาม, แปลโดย ซิม วีระไวทยะ, (กรุงเทพฯ : มูลนิธิโครงการตำรา
มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 2525), หน้า 136.
87 ดูรายละเอียดใน “ประวัติและผลงานของกรมการแพทย์,” ใน อนุสรณ์กระทรวงสาธารณสุขครบ 15 ปี พ.ศ. 2485-2500,

105-152.
37